Күн намаздыгерге таяп қалған тұста дария жиектегі қалың сексеуілді жара салынған керуен жолмен жа­ға­лауға келген бұлар ат-көліктерін суарып алған соң, қамағанда жаудан жаман, ызыңдаған сары маса мен майлы топырақтан тырбия-тырбия шығып, көзіне көрінген қараға тұра ұмтылатын кенелерден ұзаңқырап кетуді көздеп, «ия, сәт» деп алғашқы түйені жетектеп, суға салды. Талай өтіп жүрген жері. Дарияның осы тұсындағы кешпесі биыл түйенің тізелігінен сәл-ақ асатынын осылай өтерде көрген. Суға түсерде астыңдағы көліктің маңдайын арғы беттегі Жылқайдар үйтамы тұрған жалдың биік шоқысына туралап, аздап көлбей жүре барып, орта тұсқа жете бере қарсы қабақтағы жайпауытқа қарай бұрсаң, екі түйе қатар сыятын табан жолдан таймай өте шығасың. Су сәл көтерілейін деген бе, жолбасының астындағы Жарық бас күрең үзеңгіліктен аса берген суға танауын тығып, парылдап келеді. Тағы бір жолаушының аты әлде мекіренген дыбыс шығарды. «Әйт, әйт, жануар, Ойсылқара!» деп, бір-біріне дем беріп келе жатқан жүргіншілер жол ортасынан ауған соң, су деңгейі ат бауырынан төмендеп, ендігі жердің таяздай бастағаны білінді. Жүк артқан түйелер кезек-кезек суға тұмсығын малып алып, оны салпы еріндерімен дөңгеленте шашып, бір-бірінің ізімен артқы аяқтарының арасына иірім үйірілдіріп, тартып келеді. Кірешілердің алды құрғаққа шығып, көліктері дүр сілкініп, кептіріне бастап еді, кенет жағаға жақындап қалған жас­тау атанның бірі әлденеден үркіп, жолдың әділ табанынан солға қарай қиыстап кетті. Алдыңғы түйенің жазы ағашына байланған бұйдасын шірене тартып екі араны ұзын мойнымен жалғастырған күйі алға ұмтылып еді, жағалаудың тап осы тұсы тізеліктен төмен тік жар екен, алдыңғы аяғынан оңбай сүрінді. Мұрындық түбінен үзілген бұйдадан басы босасымен алдыңғы екі аяғын тіктей алға ұмтылғанда артқы аяқтары әлде тайып кетті, әлде аяғы тиген жар құлап кетті ме, үстіндегі жүктің салмағымен сол жамбасын ала қопарыла құлады.

Түйе жарықтықтың бір құласа оңбай құлайтынын білетін жұрт асып-сасып, қапелімде не істерін білмей жүргенде, «күті-і-р» ете қалған дыбыстан ортан жіліктің омырылып кеткенін анық сезіп қалғандар да болды.

Қырсық бір шалайын десе уақыт та, ыңғайлы жер де талғап жатпайды екен, амалсыз ат тізгінін тартып кідірген жүргіншілер құлаған түйеге артылған наруанды құрғаққа шығарып, арам өлмесін деп бауыздап тастады. Олар пышаққа ілінген атанның терісін сыпырып, етін жіліктеп жүргенде ымырт үйіріліп, қараңғы түсті. Масаның қалың жерінде мазаның болмайтынын білгенмен басқа еш лажы табылмай абыр-сабыры шыққан жұрт бірнеше жерден түтіндік салып, от жағып, кешкі астарын қамдауға кірісті.

Түннің бір уағы болып, ай төбеге көтерілген кезде жолбасы серіктерін ортадағы оттың айналасына жинап алып:

– Бір-бірімізбен ың-шың деспеген қалпы жолдың көбін артқа тастап, ел шетіне келдік. «Еркек үйден қырық қадам шықса – мүсәпір» дегендей, ұзақ сапар шеккендердің басынан мұндай қиындықтың талайы өткен. Кездес­кен азғантай кедергіге ұнжырғаларың түспесін. Мен ертеңгі жолдың қамын ойлап отырмын. Бізде жүксіз келе жатқан артық көлік жоқ. Тұтастырып таңған наруанды бөлшектеп, бөліп тией алмаймыз. Ақ адал малымызға алған мүлікті тастап кетіп, екі күншілік жерге қайта келудің реті тағы жоқ. «Нар жолында жүк қалмас» деп, белгілі Әлібайдың атанының тұқымдасы, айырға шөккен нардың тұқымы ғой, таң азанмен Дабылдың Сары атанына екі наруанды қиюластырып артсақ деп отырмын, – деп, күнұзақтағы ойын ортаға салды.

– Е, Сары атан ба? Ол түйенің жампозы ғой. Құнанында да, дөнен шығарында да атан жарыстың алдын бермеген сүйекті мал. Бір жараса сол жарар, – деп, осы топтың үлкендерінің бірі, жігіт ағасы болып қалған Досым жанындағы Дабылға қарады. Онысы: «Бұл шешімге қалай қарайсың» дегені. Жас та болса малдың егесі, белгілі Бос­тан бидің баласы екені тағы бар. Белден басқаннан гөрі ақылдасқан дұрыс болар деп, істің бітер жағын да ойлай сөйлегені.

– Е е, Дабыл не дер дейсің, сүрінгенді демеген, жығылғанды жебеген Бостекемнің баласы емес пе ол, өзі де аш-арыққа сүйеу болар, қара халыққа демеу болар деп жүрген біртуар азаматымыз, – деген сияқты қолпаш әңгімелер отырған жұрттың назарын Дабыл мен оның Сары атанына аударған.

Жол жөнекей жүк көліктерінің жайын аңғарып келе жатқан Дабыл бұл әңгімелерге қарсылық көрсете қойған жоқ. Мұның Сары атаннан жүріске де, мініске де одан төзімді мал бұл келе жатқандардың ішінен табыла қоймайтынын сезіп отыр. Ағаларының ауызы қалай қисаярын бағана, түйенің терісін сыпырып жатқанда-ақ байқаған. Ендігі бұлданыс мұның абыройын азайтпаса, арттырмайтынына көзі жетеді.

Таң сыз бере керуен жолға жиналды. Наруандар артылып жолға дайын болған соң Сары атанның екі жақ жазы ағашына қосымша екі сойылды қабаттап айқыш-ұйқыш тартылған арқандардың арасынан екі өркешті өткізіп, жануардың денесіне арқан батпайтын барлық жағдайды жасағаннан кейін жүк тиеушілер иек қақты. Жатқан түйенің бұйдасын сол қолына алып, тұра бергенде тез босату үшін шынтағынан асырып қарына ілген Дабыл:

– Бостан бидің баласы Дабыл болған менің сорым, сонша түйенің ішінен керуен басының көзіне түсіп, түйенің жампозы атанған сенің сорың, тарт жануар, – деп, бұйданы сілкіп қалды.

Сары атан кеудесін көтеріп, басын кекжең еткізген кезде бұйданың шынтаққа іліккен жерін босатып, алдыңғы қос тізені тірегеннен кейін жәйлап жебей тартты. Келесі сәтте көтеріле берген түйенің артқы жілін­шіктен жоғары қарай ойнай жөнел­ген бұлшық еті санға сіңіп жоғалып кеткенде жануардың толық тұратынына көзі жеткен жұрт: «Ия, Аллам, өзің жар бола гөр» десіп, шулап қоя берді.

Екі түйеге жүк болар ауыр наруандар өзімен бірге жануардың сүйегін қоса сықырлатқанда мал егесі аяп кетті ме, әлде оны енді жетектеудің реті жоғын білді ме, сары атанның бұйдасын мойнына іліп жолға салды да, қасына үш жігіт ертіп, өзі соңынан жүріп отыруды жөн көрді.

Не ойға түспей, не биікке өрме­лемей, жердің тегісін таңдап жолда кездескен жалтақа төбелерді тау­сылған басынан айналып өтіп келе жатқан жануар Мәслихат төбесінен оңтүстікке созылған жалтақа құмның Аққыр бетіндегі кезауытынан айналып, ірге құмның терістігімен Ерімбет мешітіне қарай созылған шұбарға түскенде күн тас төбеге келіп еді.

Жануардың жершілдігі мен төзім­ді­лігіне риза болып келе жатқан төрт жігіттің астындағы аттары ұзаққа созылуға айналған сары желістен алдымен құлақтың түбі, ізінше мойындығы ақ көбіктеніп, жонынан шып-шып тер шыға бастағанда, көліктерінің болдырып қалуынан қауіптенген жігіттер екі-екіден бөлінуге мәжбүр болды. Бір тобы түйенің соңынан жүрсе, екінші топ аяң жүріспен төтелей салып жолды ұтудың жайын қарастыра бастады.

Күн намазшамға таяғанда ауылға жеткен жануар үлкен ақбоз үйдің алдына келіп шөккен кезде қара көрінім жерде келе жатқан төртеу ентелей ұмтылып, ентіге келіп тоқтаған аттарынан түсе қалды. Ырғала-ырғала ширығып қалған арқанды шешуге шыдамай, қындарынан пышақтарын суырып-суырып алды да керілген қалпында қиып-қиып жіберіп сары атанды кездіру үшін жиналып қалған бозбалалардың қолына берді.

Төрт ат пен бір түйені іңір түскенше кездірген жігіттер тас қылып таңасырған соң барып, жолаушылардан жай сұрай бас­тады.

Осы оқиғадан кейін жарықтық сары атан «Жампоз» деген атауға толық ие болып еді.