Ұлт дала кеңістігінің аса ауқымды дерек­тердің мұрасына айналғанына бұрынғыдан да гөрі көз жеткізе түскен­дей болдық. Бір ғана Ұлы Жібек жо­лы тақырыбы төңірегіндегі терең сырға толы тарихи шежіре-деректер қаншама. Ұлы Жібек жолы сауда және мәдениет саласындағы байланыстардың трансконтинентальдық желі­сі ғана емес, жаһандану үдерісінің алғашқы қадамдарының бірі деп айтуға толық негіз бар. Алысқа бармай-ақ Қармақшы аймағының оңтүстік беткейіндегі асарлар кешенін еске түсірелікші. Ол өзі сырт қарағанда жәй ғана құм төбешік пішіндес үйінді болып көрінгенімен, өз кезінде өркениет орталықтары саналған қорған-қалалар.

Қармақшы асарларын мәскеулік ар­хеологтар 1970-85 жылдардың ара­лығында егжей-тегжей зерттеп, көптеген ғылыми еңбек жазып, том-том монографиялық шығармаға арқау еткені белгілі болып отыр. Әр асардың өзіндік тарихы бар. Солардың ішінде ерекше көзге түсетін Алтын асар жөніндегі ғылыми деректер. Қытайдың қола айнасы, британ түйреуіші, алтын, күміс, тастармен өрнектелген алқа, сырға, білезік, сақина, тағы басқа қымбат бұйымдар археологтардың баға жетпес олжасы. Осылардың барлығын өз көзіммен көріп, оның куәсі болғаным әлі күнге дейін есімде. Онда мемлекеттік құрылым болған. Асардан табылған мөр соны айғақтай түседі.

Осынау шежіреге толы қорған-қалаларды кімдер салған?! Оғыз, қыпшақтар ма, әлде?.. Бұл жайлы нақты ғылыми тұжырымдар әлі жасалған жоқ.

Елбасы өз мақаласында еліміздің тарихи жылнамасын қамтитын «Архив-2025» жеті жылдық бағдарламасын жасау қажетін ерекше атап көрсетті. Мұның өзі ұлт тарихын санаға сіңірудің басты әрі байыпты жолы болып саналары сөзсіз.