ӨРКЕНІ ӨСКЕН ОТБАСЫ
Қайсыбір жылы қазақстандық басылымнан ағылшын патшайымының отыз жыл сандық түбінде жатқан сарша көйлегін шығарып, үстіне қайта кигенін оқығаным бар еді. Ата-бабасынан бері басқа патша тәжін киіп, жүздеген жылдар мемлекет басқарып, тұқым-тұяғымен тақта отырып келе жатқан патшайымның шындығында да осыдан басқа киерге киімі болмағаны ма дегенге ешкім де сене қоймасы анық. Бұл ескі көйлегін үстіне қайта ілген Елизавета патшайымның әлемді шарпыған дағдарыс сынынан сүрінбей өту үшін үнемшілдіктің үлгісін көрсетіп, барша халқына жасаған шарасы болатын. “Өзгеге ақыл айтамын десең, өзіңнен баста” деген қағиданы ұстанған ағылшын бас ханымының мұндай әрекетін көрегенділікке балағаннан басқа безбеніміз жоқ.
Енді ағылшындарды қоя тұрып, өзімізге оралайық. Жосалы кентінің тұрғыны, денсаулық саласының ардагері Любовь Ивановна үнемшілдікті үйінен бастаған жан. Алпыстың үшеуіне аяқ басқан көп балалы ана үлкен шаңырақтың ұйтқы, берекесі. Жұбайы Мұхатай Махановпен 47 жыл тату-тәтті бір шаңырақ астында ғұмыр кешіп келе жатқан баянды бақыт иелері отбасында 1 ұл, 4 қыз тәрбиелеп өсіріпті. Екі ұлттың махаббатынан дүниеге келген балалар өмірден өз орындарын тапқан, үйлі-баранды. Жарқынай мен Светлана Жаңажол ауылының келіндері. Жарқынай 90-жылдары Көкшетау қаласынан құрылыс саласының инженері мамандығын қызыл дипломға бітірген. Есепші, көпір краны жүргізушісі мамандықтарын қоса меңгерген. Бүгінде Жаңажол ауылында кіші мейірбике болып еңбек етеді. Үш баланың анасы. Ата-ана өнегесін көріп өскен оның жанұясында да береке ұйып, құт қонған. Өсіп-өнген шаңырақтан ұшқан қыз баланың отбасында сыпайылық пен әдептілік қанат жайған. Еңбекті өміріне қазық еткен жан күніне 10 сиырға дейін сауып, жанның да, малдың да жағдайын жасап жүрген жайы бар. Светлана бір бөпесімен үй шаруасында. Альбина жеке кәсіпкер. Өз алдына дүкен ашқан. Марина болса әлеуметтік қызметкер. Екеуі де Жосалы кентінде тұрады. Альбинаның үш, Маринаның төрт перзенті бар. Қара шаңырақтың иесі Жайшылық аудандық обаға қарсы күрес мекемесінде дизенфекционист болып жұмыс атқарса, келіншегі Жұлдызай Жосалы кенті ардагерлер кеңесінде қызмет етеді. Ата-анаға тәтті немерелер сыйлаған ұл-қыздар өздерінің тәлімді тәрбиелерімен ерекшеленеді.
Люба апамыз орыс ұлтының өкілі болғанымен қазақшаға судай. Орта мектепті қазақ тілінде оқыған. Өзі Ресей Федерациясының Иркутск облысының тумасы. Қазақстанға тағдыр жазуымен екі жарым жасында келген. Люба апамыз нағыз еңбек адамы. Оның санасында бір істі қолға алса, ертеңге қалдыру деген болмайды. 2005 жылы зейнетке шыққан апамыздың қимылы өте ширақ. Не нәрсе жасаса да тындырымды. Оның еңбекпен өрілген өмір жолы кімге де болса үлгі.
-Аудандық ауруханада кіші мейірбике болып 40 жыл еңбек еттім. Оның 10 жылында мәйітханада жұмыс істедім. Ағаң екеуміздің жас айырмамыз 20 жыл. Ұлтымыз да бөлек. Бірақ бұл біздің татулығымызға, бірлігімізге шекара бола алған жоқ. 47 жыл қол ұстасып бірге келеміз. Осы жылдарда бір-бірімізбен ешқашан ұрсысып, дауыс көтеріп көрмеппіз. Оған уақыт та болған емес. Ертеректе күнделікті жұмыстан келгеннен соң үй тіршілігімен әрқайсысымыз айналысып кетеміз. Кейінге қалдыру дегенді білмейміз. Біріміз бақшамен, біріміз малмен, енді біріміз кір жуу деген сияқты жұмыстарға кірісеміз. Тек дастархан басында барлығымыз жиналып, балалармен шүйіркелесіп ас-суымызды ішеміз. Біраз тірліктің басын шалғаннан соң ертеңгі күнге тағы жоспар құрамыз. Сөйтіп, міне, алға басып келеміз. Ағаң ұзақ жылдар “Қазселхозтехника” мекемесінде механизатор болып еңбек еткен. Шалғай жатқан елді мекендердің бірқатарының бұлақтарын, каналдарын қазған. Бауырларым Ресейде тұрады. Ағам және інім бар онда. Жиі-жиі хабар алысамыз. Отбасының шегесі әйел болғандықтан, әйелге артылар жүк көп. Соның бірі әрі бастысы отбасындағы үнемшілдік. Қазақ халқында: “Тарта жесең тай қалар, қоя жесең қой қалар, қоймай жесең нең қалар” деп айтпайды емес пе?! Даналықпен айтылған осы бір сөздің ұлағаты тереңде. Үнемдеудің арқасында 90-жылдардың қиындығынан қиналмай өттік. Ол кездерде айлық, зейнетақы уақытында берілмегенін ел-жұрт жақсы біледі. Үйде мен жүн иірсем, қыздарым тоқыма тоқыды. Бөкебай мен береткадан басқасының бәрін тоқи беремін. Тоқығандада жарысып тоқимыз. Өнімдерімізді сатып, азық-түлік алып, күн көрдік. Қалдық дегенді тастамаймыз. Шүберектің қиындысы, ескі киімдер бола ма, әйтеуір солардың бәрін іске жаратамыз. Жастық қап тігіп, алаша, аяқтың астына тастайтын кілемшелер тоқып, сатуға шығардық. Есіктің алдындағы бақшалық жерге әртүрлі көкөністер, бақша дақылдары, жеміс-жидектер егіп, одан алған өнімдерден салат, тосап, дәмдеуіштер бастық. Бала-шағамыз еркін жейді, артық қалғанын дүкенге апарып қоямыз. Отбасымызға келген қонақтарға сыйлаймыз. Қорада бапталып, баппен басылған өнімнің дәрумені сөзсіз мол болады. Бақшаға міндетті түрде гүлдер отырғызамыз. Астра, хризантема, георгина, каллы, роза, сентябрина, тағы басқа да көптеген гүлдер бақшамызда жайқалып өседі. Құрма, зарем секілді бөлме гүлдері де бар. Кезінде жұмыс істеп жүргенімде аудандық ауруханаға бөлме гүлдерін көптеп өсіріп бергенмін. Олар әлі күнге дейін кеңсеге көрік беріп тұр,-дейді апамыз емен-жарқын.
Еңбек десе елдің алдына шығып кететін Махановтар отбасын көршілері де өнеге тұтады. Әсіресе, Люба апаға деген құрмет ерекше. –Бұл кісіге бала кезімізден қызығамыз. Жаңадан үй салып жатты. Кешке аға, апа, балалары жұмыстан келеді. Қайсысы болсын жұмыстан шаршап келдік деп жантая, жата кетпейді. Түннің бір уағына дейін жаңа құрылыс жұмыстарына белсене араласып кетеді. Көмекке күйеубалалары да келіп жатады. Сондай ұйымшыл, ауызбірлікті отбасы. Тіл көзден сақтасын. Еңбекқорлығына тәнтіміз. Осы үйді салғанда арасында немерелері де жүрді. Бір күні апай қолында бір пакет балмұздағы бар көшеде келеді екен. Бұның бәрін несіне алған деп ойлап тұрмыз. Алдынан немерелері жүгіріп шығып еді, “кім бүгін жақсы жұмыс істеді?” деп кішкентайларға тарата бастады. Бұның өзі бір жағынан тәрбие болса, бір жағынан баланыжастайынан еңбекке баулуда мәні үлкен. Апай ұсақ малдарын кезекке қосады. Бірде кезектен ешкі-қойларын күтіп алып келеді екен. Қолында ұршығы бар, иіріп келе жатқан жібінің ұзындығы сондай үзіліп кететіндей. Анадай жерден қарап тұрған мен: “жібі не болар екен” деп қыпылықтаймын. Сонда ұршықты тез толтыру үшін жібін құлаштап созып, иіретін. Ол кісі де бос уақыт болмайды,-дейді көршісі Тамара Төлегенова.
Люба апаның дастарханы қашан да мол. Келіні мен өз қолынан шыққан дәмді тағамдар мен салат-тосаптар дастархан сәні. –Жастарға еңбектену керек. Істеймін деген адамға жұмыс көп. Отбасымызда ұрыс-жанжал дегенді білгеніміз жоқ. Жанұядағы келеңсіздіктер жетіспеушілік пен жоқ-жұқалықтан болып жатады. Біздер еңбекқорлықтың, үнемшілдіктің арқасында ешнәрседен тарыққан емеспіз,-дейдіқазақ ұлтының келіні Людмила апамыз.
Сәрсенкүл ЖАУДАТБЕКҚЫЗЫ.
