» » » МАҢЫЗЫ ЖОҒАРЫ САПАР

МАҢЫЗЫ ЖОҒАРЫ САПАР

Заманауи дипломатия әлемінде айтулы сапарлар жиі бола ма? Әлбетте, сирек. Рас, алаулатып-жалаулатып, күллі журналистерді жинап, ресми реңк беріп өткізетін кездесулер жетерлік. Алайда мазмұнды, ұңғыл-шұңғылына дейін ойластырылған, елден ерекше сапарлар саусақпен санарлық. 
Көптеген сапарлар болмысынан ресми, маңызы жоқ, нақты шешімдер мен нәтижелерсіз болады. Қысқаша айқанда, осын­дай протоколды шараларда мем­лекет қаржысын босқа шығын­дап, қазына есебінен шопинг жасап, қыдырып қайтумен шек­те­летіні бар. Бірақ кейбір сапарлар маңызы және геосаяси тұр­ғысынан алғанда құрметтеуге лайық. Ең бастысы, тәжірибеге бай, кездейсоқ қадам арқылы өзі ұстанған дипломатияны жүр­гізеді. Президент Нұрсұлтан Назар­баевтың таяудағы АҚШ-қа сапары осындай табысты аяқтал­ған маңызды оқиға екені сөзсіз. Мұнымен не айтқым келгенін түсіндірейін.
Мені Н.Назарбаевтың өзі таң­ғалдырады. Меніңше, осы сапарда оның басқа мемлекет басшыларымен, әсіресе, Американың қазіргідей жаңа әрі өзгеше көшбасшысымен ең үздік кездесуі өтті. Қазақстан Прези­ден­тінің табынушысы емес­пін, оның айтқан сөздері мен әре­кеті мені әрдайым таңғал­дыра бермейді. Алайда Н.Назарбаевтың басшы­лығымен Қа­зақ­станның алға қойған бағытын, қайда бет алға­нын, қалай өмір сүріп жатқанын көріп әрі бақылап отырып, қалай ырза болмассың? Жіберілген мүм­кіндіктерді сынағандар елдің табыстары мен нақты жетістіктерін қаперінде ұстауы тиіс.
Сапардың темір­қазығы дәл Н.Назарбаевтың өзі, оның Дональд Трамппен өрнекті әң­гі­месі болды. Оның айтарлықтай ерек­шелігі – кездесу барысында мұқият әңгімелесуі. Н.Назарбаевтың тағы бір артық­шылығы – әріп­тесін өз ығына жы­ға отырып, жеке, адами мәсе­лелерден үлкен, жа­һандық саясатқа өте білуі. Оның дарыны мынадан байқалады: ол қысқа сөйлей отырып, мәселенің мәні­сін нақты көрсетіп, сапардың маңызын айшықтай түседі. Са­пардың қорытындысы бойынша, АҚШ Президенті қазақстандық көшбасшыға бір күндік жұмысын арнағанын мойындады. Сонымен қатар Д.Трамп кездесудің жо­ғары деңгейде өткенін атап өтті. Тал­қылайтын мәселелер, айтатын әңгімелер жетерлік болып, бір-біріне құрметін көрсетті. Айта кету керек, бұл Д.Трамптың өзіне де маңызды әрі тиімді сапар бол­ғаны анық. Бұған дейін ол көп­теген маңызды басшылармен кездесуінде ортақ мәмі­леге келе алмады, адами тұр­ғыдан жақын­даса алған жоқ жә­не алдағы уа­қытта олармен кез­десуге құ­мартуы неғайбыл. Деген­­мен АҚШ Президенті Н.Назар­баевпен қайта кездесуге ерекше ықыласпен әзір екенін көрсет­ті. Д.Трамптың Қазақстан Прези­денті Н.Назарбаевқа бірне­ше мәрте «highly respected» (аса құрметті) деп өз құрметін көр­сет­кенін бәріміз көрдік. Бұған дейін Д.Трамптың мұндайын  байқамаған едік. Мұның бәрі ресми сөйлесудің бір парасы емес, шынайы болғаны анық.
Қазақстан – жас әрі егемендігі мен аумақтық тұтастығын жоға­ры бағалайтын мемлекет. Бұл – бәріне аян. Америка басшысымен болған кездесуде осыны ерекше атай отырып, әңгіме арқауына айналдыру, тәжірибесі мол сая­саткер, айрықша пара­сат иесі Н.Назарбаевтың ғана қолынан келеді. Көпшілік Қа­зақ­стан басшысын Президент мәр­те­бесі бар Талейран, геосаясаттың хас шебері және бәрімен дос көшбасшы деп санайды.
Оның мұндай ерекшелігі Ресей – АҚШ арасындағы қарым-қаты­настың нашарлап кетке­ніне қисынды түрде уайым біл­дір­генінен байқалды. Бұл – расында таңғаларлық. Оның әккілігі, сұң­ғылалығы, дип­­ло­матиялық талан­ты Қа­зақстанға тек пайда мен халықаралық абырой әкел­се, басқа не керек?! Осы орайда, Қытаймен де, АҚШ-пен де, Ре­сей­мен де достық бай­ла­­ныс­та болу үшін теңдессіз дип­лома­­тия­лық талант қажет екені белгілі.
Президент Н.Назарбаев­тың АҚШ-қа жасаған жоғары деңгейлі осы бір ресми сапарының өзге бір қырына назар аударғым келіп отыр. Әрине сапар өте тамаша ұйымдастырылды. Мен посткеңестік Қырғызстанның ішкі-сырт­қы саяси қызметіне 15 жылдай араласқан бұрынғы мем­лекет қай­раткері ретінде Мем­­ле­кет бас­шы­сының сәт­­ті ұйымдас­тырылған сапарының қандай болатынын бірден білемін. Мұн­дай істе ұсақ-түйек де­ген мүл­дем болмайды. Десек те, қазақ Президентінің АҚШ-тың вице-президентімен, Мемле­­кеттік хатшысымен және осы елдің іскерлік-саяси топ өкіл­­дерімен өткен кездесулері зор ең­­бекпен және таңғажайып жағдай­да ұйымдастырылғанын жете тү­сінемін. Ал Қауіпсіздік Кеңе­сі­нің Төрағасы ретінде БҰҰ-ның бас кеңсесінде баян­дама жасауы өз алдына бөлек әңгіме. Қалай десек те, Қазақстанның жарты әлем­ді қамтыған Қауіпсіздік Кеңе­сінің тұрақты емес мүшесі ретінде сайлануы мен республи­ка атынан өкілдік етуі тарихи оқиға әрі қазақстандық саясат­керлер осындай жарқын жобаларды сәтті жүзеге асыра алуда. Қазақ­стан­ның Сыртқы істер министрлігі Мемлекет бас­­шысы­­ның қаңтардағы сапарын жоғары деңгейде ұйым­дастыра білді. «Астана-балет» театрының Лин­кольн орталы­ғында өнер көр­сетуін де ерекше атап өтуге болады. Бұл – Мем­лекет басшысының сапарын ұйым­дастырудың озық үлгісі. Бұл – сөзсіз Қазақстанның жетістігі.
Осы сапар барысында мынандай маңызды геосаяси шындық байқалды: Қазақстан Еуропа мен Азия арасындағы геосаяси көпірге, әлемдегі ки­кіл­жіңдер мен қарулы қақты­ғыс­тарды бейбіт түрде шешудің алаңына айналып отыр. Мұның бәріне себепкер кім? Қайталап ай­тайын, Н.Назарбаев пен оның мықты командасы. Қазақстан Пре­зи­ден­ті – команданы топтастыра алатын әрі «Манчестер Юнайтед» бапкері сияқты небір қиын матч­тарда жеңіске жеткізе алатын көшбасшы.
Н.Назарбаев дарынды көш­басшы екенін аймақтағы экономиканы, инфрақұрылымды дамыту ар­қылы көрсетті. Қазақстандық сая­саткерлер армандай біледі және жобалардың орындалуына бел шешіп кірісе алады.
Кейбіреулер халықаралық аренада имидж қалыптастыруға бөлінген қаражаттың маңызын түсінбейді. Егер осындай абы­рой­лы имидж қалыптаспаса, кім Қа­зақстанды Ақ үйде жоғары баға­лап, оның басшысын «highly res­pected» (аса құрметті) деп атайды?
Халықаралық қоғам­дас­тықтың мойындауына ие болу оңай емес. Әрдайым шын ынтамен күш салып жұмыс істеуді, көп көлемде инвестиция салуды қажет етеді. Әлем тарихын­да мұндай мысалдар өте көп. Өз заманында маңызы зор жобалар көпшілік тарапынан сынға ұшырап, кейінірек соның мәнін түсініп, ескерткіш орнатып жүре­тініне тарих куә.
Мен пайғамбар емеспін және көріпкелдігім де жоқ. Алайда қазақтардың келешегі үшін тең­дессіз осы салада еңбек етіп, тер төгуіне тура келетініне сенім­дімін.
Осмонакун ИБРАИМОВ

29 қаңтар 2018 ж. 869 0

PDF нұсқалар мұрағаты

№100 (10365)

20 желтоқсан 2024 ж.

№99 (10364)

13 желтоқсан 2024 ж.

№98 (10363)

10 желтоқсан 2024 ж.

Оқиғалар

СӘТІ ТҮСКЕН ЕМ
20 қараша 2024 ж. 1 055

Мәдениет

Әлем таныған Әбдіжәміл

Әлем таныған Әбдіжәміл

18 желтоқсан 2024 ж.
ЕСТІ ӘН ЕСТІП ЖҮРМІЗ БЕ?

ЕСТІ ӘН ЕСТІП ЖҮРМІЗ БЕ?

17 желтоқсан 2024 ж.
Әжелер салған ән қандай...

Әжелер салған ән қандай...

09 желтоқсан 2024 ж.

Суреттер сөйлейдi

Жаңалықтар мұрағаты

«    Желтоқсан 2024    »
ДсСсСрБсЖмСбЖс
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031