ИЫҰ МҰСЫЛМАН ҚАУЫМЫН БІРІКТІРЕДІ
2011 жылы Қазақстан ислам әлеміндегі ең беделді бірлестік – Ислам Конференциясы Ұйымына жетекшілік жасады. Оның құрамына 57 мұсылман мемлекеті кіреді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Тәуелсіздік дәуірі» кітабының Тәуелсіз Қазақстанның 33 басты нәтижесінің 19-тармақшасында дәл осылай делінген. Зайырлы мемлекет ретінде Қазақстан – ислам өркениетінің ажырамас бір бөлігі. Сондықтан еліміздің Ислам ынтымақтастық ұйымына төрағалық етуін бір мәртебе деуге болады.
Қазақстан 1995 жылы Ислам ынтымақтастығы ұйымының толық құқылы мүшесіне айналды. 2011 жылғы 28-30 маусымда Ислам ынтымақтастығы ұйымы Сыртқы істер министрлері кеңесінің (СІМК) 38-сессиясы өткен болатын. Сол сәттен бастап Қазақстан осы халықаралық ұйымға төрағалық етуге кірісті.
Бұл тұрғыда аталған еңбекте былай деп жазылған: «Қазақстанның Ислам ынтымақтастығы ұйымына төрағалық етуі – ислам әлеміндегі көптеген елдер арасындағы шиеленістер уақытына дәл келді. Осындай жағдайда қазақстандық дипломатия Ислам бірлестігі қоғамдастығы үшін бағдарлама дайындап ұсынды, ол XXI ғасырдағы Ислам әлемі дамуының негізі – реформалау мен жаңғыру екендігін айтқан, ИЫҰ-ның Астана декларациясының негізі болды».
Сонымен қатар Ислам конференциясы ұйымы атауын (ИКҰ) Ислам ынтымақтастығы ұйымы (ИЫҰ) деп өзгерту туралы шешімнің Астанада қабылдануы да айтулы жағдай. Бұл туралы кітапта былай баяндалады: «2011 жылғы 28-30 маусымда Астанада Ислам конференциясы ұйымы Сыртқы істер министрлер кеңесінің 38-сессиясы өтті. Бұл шара Қазақстан төрағалығының бастауы еді. Жарты ғасыр бойы Ислам конференциясы деп аталып келген ұйым атауы өзгерді. Бұл да тарихи шешім болды. Мүше-мемлекеттер «ынтымақтастық» ұғымы ұйымның алдағы уақытта атқаратын жұмыстарымен көбірек үндесетіндігі туралы Қазақстанның уәжіне құлақ асты. Осылайша, Ислам әлемінің басты құрылымы өзінің қазіргі – Ислам ынтымақтастығы ұйымы (ИЫҰ) атауына Астанада ие болды. Бұл атау – оның анағұрлым ынтымақты және тиімді халықаралық бірлестік болуға бет алғанын білдіреді. Алғаш рет ИЫҰ-ның Орталық Азиямен ынтымақтастық іс-қимыл жоспары қабылданды» .
Бұдан бөлек, былтыр Астанада Ғылым және технологиялар тақырыбына арналған Ислам ынтымақтастығы ұйымының саммиті өткен еді. Сол кезде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Ислам ұйымының алдыңғы қатарлы он бес мемлекеті бірігіп, OIC-15 форумын құру керектігін алға тартқан болатын. «Ислам әлеміндегі маңызды ғылыми-экономикалық мәселелерді шешу үшін G20 форумы сияқты бізге де бейресми топ құратын кез келді деп ойлаймын. Ислам ұйымының алдыңғы қатарлы он бес мемлекеті бірігіп, оны OIC-15 деп атасақ дұрыс болар еді. Ислам үмметіне ғылым мен техникалар саласын да дамыту мәселесі өте маңызды болып отыр. Осыған орай, алдыңғы қатарлы Батыс елдерімен тұрақты әрі жемісті байланыстар орнату қажет. Олармен өзара байланыста болуымыз түбі ислам елдерінің ілгерілеуіне пайдасын тигізетіні анық» деген еді Президент.
Жалпы, еліміздің Ұлттық экономика министрлігінің мәліметіне сүйенсек, ИЫҰ-ға мүше мемлекеттердің басым бөлігі біздің басты сауда серіктестеріміз болып есептелмейді. Дейтұрғанмен, жыл өткен сайын ұйымға қатысушы елдермен Қазақстанның жалпы тауар айналымындағы сауда көлемінің үлесі артып келеді. Мәселен, 2012 жылы еліміздің Ұйымға мүше мемлекеттермен сауда айналымындағы үлес салмағы 7,2 пайыз болса, 2016 жылдың қаңтары мен қазаны аралығында оның көлемі 10,2 пайызға жеткен. Бұл кезекте ИЫҰ елдерін біздің еліміздің ауыл шаруашылығы өнімдерін өткізу нарығы қызықтырады.
Сонымен қатар Қазақстанның Ислам даму банкімен ынтымақтастығы жоғары деңгейде. Аталған банктің Қазақстан экономикасына салған инвестициясы 1,3 миллиард долларға жуықтаған.
Тағы да атап өтетін нәрсе, 2011 жылдың маусымында Астанада өт-кен ИЫҰ Сыртқы істер министрлері кеңесінің 38-сессиясында Қазақстан басшысы Н.Назарбаев Ұйымның жаңа институты – Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымын құру туралы бастама көтерген еді. Араға бірер жыл салып барып ол ұйым құрылды, оның штаб-пәтері Астана қаласынан ашылды. Бүгінде бұл құрылым Азық-түліктің өзара көмек қоры деп аталады.
Аталған ұйымға қатысты академик Әділ Ахметов ойын былай жеткізген еді: «Бүгінгі таңда Қазақстан – тек Азия мемлекеттерінің ғана емес, сонымен қатар ТМД, сол сияқты күллі мұсылман елдерінің арасынан Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының төрағалығына тағайындалған бірінші мемлекет. Бұл шешімді ең әуелі мұсылман мемлекеттері мақтаныш сезіммен қабылдады. Олай болатын жөні де бар. Себебі, Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының мақсат-мүдделері мен Ислам конференциясы ұйымының басты нысаналары, кейбір ерекшеліктеріне қарамастан, бір арнаға тоғысып жатады. Өйткені екі ұйымның да көздегені – әлемдегі қауіпсіздік пен халықтар арасындағы ынтымақтастық, экономикалық-экологиялық қатерлерді тізгіндеу, адам құқығын сақтау және ксенофобиямен күрес жүргізу. Міне, осы тұрғыдан алып қарағанда, қазір Қазақстанның халықаралық екі үлкен ұйымның арасын жақындата алатын мүмкіндігінің мол екенін Батыс та, Шығыс та өте жақсы түсініп отыр. Ендеше, әлгі мүмкіндіктерді жете пайдаланса, екі өркениеттің де бұдан ұтпаса, ұтылмайтыны анық».
Нұрай РАХЫМ