БАЛЫҚ АУЛАУҒА ДА БАП КЕРЕК
«Балық та – байлық», – дейді қазекем. Айтса, айтқандай-ақ екен. Сонау ашаршылық, зұлмат жылдарында басқа өңірге қарағанда Сыр бойы халқы көп қинала қоймағандай. Өзге аймақ аштықтан қиналып жатқанда дарияны жағалай мекендеген бір қауым ел балық аулап, күнін көрген-ді. Халқымыз қашан да адал асты місе тұтқан ғой. Осылайша, балықтың арқасында қалың жұртшылық аузына арам ас салмаған. Балық аулау кәсібі бүгінде өз жалғасын табуда. Ұзақ жылдар балық аулауды кәсіп еткен жанның бірі – Батырбек Ашрафи.
Б.Қасымжанұлы саналы ғұмырын балық аулауға арнаған кісі. Кезінде табыс тауып, кәсіп көзі ете білген ол осымен бала-шағамды аяқтан тұрғыздым, – дейді марқая сөйлеп.
– Қазір зейнеткермін. Демалыста болсам да ескі кәсіптен алыс кете қойғаным жоқ. Ағайын-тума бір қуырып жейтін балық сұрап жатады. Ондайда жеке меншік көлдерге барып, ау құрамын. Бұйырғанын аламын. 30 жылдан аса уақыт балық аулап, ау тоқыдым. Кезінде Алматы, Шымкенттен жіп алдырып, ау тоқитынмын. Өте сапалы болатын еді. Бүгінде қытайдың ауы қаптап кетті. Әбден балыққа зиянын тигізді десек болады. Аудың бір келісі 200, 500 теңге көлемінде болған соң, екінің бірі сатып алып, құра береді ғой. Қайбір жылы осы аулардан шабақ, балықтар қырылып қалды. Ауды құрған соң, қайта алуға ерінеді де. Сосын арзан ауды базардан қайта сатып ала береді. Судағы ауды алғаннан, базардан қайта сатып алған тиімді болған күндер де болды емес пе? Не ол ау шірімейді. Сөйтіп, өзен-көлге салған талай ауды қайтып алынбай, қаншама балықтың обалына қалдық. Табиғат инспекторлары бар, өзіміз де осындай ауларды судан шығарып, неше мәрте өртедік те, – дейді балықшы.
Бір жақсысы – қазіргі кезде балықшыларға мұндай ауды пайдалануға құзырлы орындар шектеу қойған.
– Балық–денсаулыққа пайдалы ас. Оның құрамы дәруменге өте бай. Оған деген қызығушылығым жастық шақтан басталды. Көршілерім де, жолдастарым да балық аулайтын еді. Әсіресе, оралдық орыс ағайынның балыққа көңілі ерекше-тін. Бердібек, Молдахмет, Афоня атты азаматтар кәнігі балықшылар болатын. Уақытында Көмекбаев, Қуаңдариядан тонналап балық аулап саттық. Балықтың аулайтын, ауламайтын мезгілі бар. Сәуірдің 15-інен бастап маусымның аяғына дейін балықты аулауға болмайды. Себебі, бұл кезде олар уылдырық шашады. Уылдырық шашқаннан соң, 40 күндей тағы тоқтайды. Яғни, балықтың демалуы керек. Аулайтын мезгілі – қыркүйек, қазан және қарашаның ортасы. Балықты аулаған адам оны қақтай да біледі. Оған ең ыңғайлы уақыт – күз мезгілі, – дейді кейіпкеріміз.
Б.Қасымжанұлы саналы ғұмырын балық аулауға арнаған кісі. Кезінде табыс тауып, кәсіп көзі ете білген ол осымен бала-шағамды аяқтан тұрғыздым, – дейді марқая сөйлеп.
– Қазір зейнеткермін. Демалыста болсам да ескі кәсіптен алыс кете қойғаным жоқ. Ағайын-тума бір қуырып жейтін балық сұрап жатады. Ондайда жеке меншік көлдерге барып, ау құрамын. Бұйырғанын аламын. 30 жылдан аса уақыт балық аулап, ау тоқыдым. Кезінде Алматы, Шымкенттен жіп алдырып, ау тоқитынмын. Өте сапалы болатын еді. Бүгінде қытайдың ауы қаптап кетті. Әбден балыққа зиянын тигізді десек болады. Аудың бір келісі 200, 500 теңге көлемінде болған соң, екінің бірі сатып алып, құра береді ғой. Қайбір жылы осы аулардан шабақ, балықтар қырылып қалды. Ауды құрған соң, қайта алуға ерінеді де. Сосын арзан ауды базардан қайта сатып ала береді. Судағы ауды алғаннан, базардан қайта сатып алған тиімді болған күндер де болды емес пе? Не ол ау шірімейді. Сөйтіп, өзен-көлге салған талай ауды қайтып алынбай, қаншама балықтың обалына қалдық. Табиғат инспекторлары бар, өзіміз де осындай ауларды судан шығарып, неше мәрте өртедік те, – дейді балықшы.
Бір жақсысы – қазіргі кезде балықшыларға мұндай ауды пайдалануға құзырлы орындар шектеу қойған.
– Балық–денсаулыққа пайдалы ас. Оның құрамы дәруменге өте бай. Оған деген қызығушылығым жастық шақтан басталды. Көршілерім де, жолдастарым да балық аулайтын еді. Әсіресе, оралдық орыс ағайынның балыққа көңілі ерекше-тін. Бердібек, Молдахмет, Афоня атты азаматтар кәнігі балықшылар болатын. Уақытында Көмекбаев, Қуаңдариядан тонналап балық аулап саттық. Балықтың аулайтын, ауламайтын мезгілі бар. Сәуірдің 15-інен бастап маусымның аяғына дейін балықты аулауға болмайды. Себебі, бұл кезде олар уылдырық шашады. Уылдырық шашқаннан соң, 40 күндей тағы тоқтайды. Яғни, балықтың демалуы керек. Аулайтын мезгілі – қыркүйек, қазан және қарашаның ортасы. Балықты аулаған адам оны қақтай да біледі. Оған ең ыңғайлы уақыт – күз мезгілі, – дейді кейіпкеріміз.
Түйін:
Өмірде Алланың бұйыруынсыз шөптің басы қозғалмайды. Сол сияқты Ауданның Қармақшы атанғаны бекер емес. Қармақшы ата–аумалы-төкпелі заманда дарияның жағасынан балық аулап, елін аштықтан құтқарады. Аңызға қарағанда, қасиетті кісінің қармағына балық өзі келіп түседі-мыс. Бұл да болса Жаратқан иеміздің шексіз құдіретінің бірі болар.
Сәрсенкүл АҚКІСІ,
Қазбек ТАЙБАҒАРОВ (сурет).
«Қармақшы таңы».
