ГЕНДЕРЛІК ТЕҢДІК – ТҰРАҚТЫЛЫҚҚА ТІРЕК

Семинарды аудандық соттың төрағасы Қуаныш Мыханов ашып, жүргізіп отырды. Ол өзінің алғы сөзін тақырып төңірегінде қаузап, кеңінен әңгіме өрбітті.

«Бақытты мемлекеттің негізін бақытты отбасы құрайды. Сол себепті де әрбір отбасындағы ерлі-зайыптылардың тату-тәтті өмір сүріп, ондағы тәрбиеленіп жатқан балалардың болашағы құнды да мәнді болуы мемлекетіміз үшін аса маңызға ие дүниенің бірі. ҚР Конституциясы адамды жынысына қарап кемсітуге тыйым салады. 2009 жылы ерлер мен әйелдердің тең құқықтары мен тең мүмкіндіктерінің мемлекеттік кепілдіктері туралы заң қабылданды. Соған сай Қазақстанда 2030 жылға дейінгі отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы жарияланды. Гендерлік тепе-теңдік пен адам капиталын дамытуға, отбасы құндылығын нығайтуға бағытталған осындай бастамалар жиі жүзеге асырылып жатқанымен, әлі де болса түйткілдің шешімін таппай отырғаны жасырын емес.

Мынаны баса айтып кеткім келеді, жалпы қазіргі кезде қоғамның барлық саласындағы жұмыстарға әйелдердің араласуы үйреншікті жағдайға айналған. Яғни, жұрт жұмыстың қай түріне болсын, «ердің күші, әйел ісі» деп қарап жатпай, кірісіп кетеді. Осыдан келіп отбасын асырау міндетін әйелдер де мойнына алып, жауапкершілік жүгін ерлермен теңдей көтеруде. Бірақ қашаннан шаңырақтағы жылылықтың ұйытқысы болып келген әйел затының үй ішіндегі орны лайықты бағаланбай, өкінішке қарай кемсітуге тап келетін жағдайлар да кездесіп жатады. Сондықтан күйеуінен теперіш көріп жүрген әйелдің қоғамдағы теңдігінен бұрын отбасында «менін» қалыптастыруды жиі насихаттаған дұрыс деген ойдамын. Қабылданған Тұжырымдаманың да басты мақсаты – осы әйелдің мәртебесін көтеру арқылы отбасы құндылығын арттыру» деді ол сөзін әрі қарай сабақтап.

– 2030 жылға дейінгі Отбасылық және гендерлік саясат тұжырымдамасы бойынша жер-жерде түрлі іс-шара мен жұмыстар жүргізілуде. Сондай-ақ тұжырымдамада көтерілген мәселелерді шешуге қатысты көптеген ұйым мен институт жұмыс істеуде. Осындай институттың бірі – Қазақ Мемлекеттік Қыздар педагогикалық университеті жанынан құрылған Әлеуметтік және гендерлік ғылымизерттеулер институты. Бұл институт төрт бағдар бойынша жұмыс істейді: атап айтсақ, біріншісі – гендерлік саясат, екіншісі – гендерлік зерттеулер, үшіншісі – отбасы және отбасылық құндылықтар мен төртіншісі – гендерлік білім беру. Әйел-ана нәзіктік пен мейірімділіктің символы ғана емес, сонымен бірге жұдырықтай жүрегіне жылылық пен ұлылық ұялатқан өмірдің мәні, тіршіліктің сәні. Олардың қоғамдағы, жалпы адамзаттың өмірінде алатын орны ерекше. Әйел алдымен отбасының ұйытқысы, ең бастысы «ана» деген киелі ұғымның иегері. Әйелдің рөлі отағасының жамағатына, бала-шағаның анаға деген сүйіспеншілігімен, қамқорлығымен, ана жанын қас-қабағынан, жанарынан ұғынып, тату-тәттілікте, сүйіспеншілікте тұрғанда мәртебесі арта түспек. Қазіргі уақытта көптеген отбасында бар ауыртпашылықты арқалап жүрген әйелдер. Қазақстан әйелдерінің арасында мемлекеттік және мемлекеттік емес органдар мен ұжымдарды тап-тұйнақтай етіп басқарып жүрген қызкеліншектер аз емес. Тек тұрмыста ғана емес, әлеуметтік салаға, қоғамдық өндіріс пен ғылым, әдебиет, өнер, спортқа да барынша үлестерін қосып, еншілерін алуда. Олар үйде берекелі ана, сүйікті жар болса, саясат пен билікте абыройлы басшы, шебер маман. Бүгінгі күннің тың, өзгеше үрдісі қазақ әйеліне мүлде бөлекше, жаңа заманауи талаптар мен жауапкершіліктер жүктеп отыр. Белгілі психолог Джойс Бразерс: «Мәселе жыныстардың біреуінің күштілігінде, мықтылығында емес, олардың әртүрлілігінде. Егер біздер осы айырмашылықтарды көріп және оларды шығармашылықпен қолдана алсақ, барлығымыз, әйелдер де, еркектер де бірдей дәрежеде бақыттырақ болар едік» деген екен, – деді төраға Қуаныш Тасмағанбетұлы өз ойын ортаға салып.

Семинарда үкіметтік емес ұйым өкілдері де пікірлерімен бөлісе отырды.

Аудандық Әйелдер кеңесінің төрайымы Гүлжауһар Раева бүгінде қоғамдағы аналардың орны мен олардың рөлі жайында сөз етті. «Ауданымызда әйел-аналардың қоғамдағы орнын айқындау мен белсенділігін арттыруда түрлі іс-шаралар өтіп тұрады. Елді мекендерде де жоспарға сай байқаулар, кездесулер тұрақты түрде өтіп келеді. Алдыңғы буын әжелер мен кейінгі толқын жас келіндердің арақатынасын байланыстыруда да әйелдер кеңесінің атқарып отырған жұмысы жүйелі. Облыс, аудан көлемінде болсын қайсыбір іс-шарада аналарымыз бен қыз-келіншектеріміз алдыңғы қатардан табылуда. Әрине әттең-ай дейтін сәттер де өмір болған соң кездеседі. Мұндай кездерде өмірлік тәжірибесі мол, ақыл-парасаты жоғары аналарымыз ақыл-кеңесін беріп, отбасын сақтауға ұйытқы болып жүр. Үкіметтік емес ұйым өкілдеріне ауданымызда жаңадан бой тіктеген «Руханият орталығынан» арнайы бөлме беріліп, қамқорлық жасалуы жұмысымызды бұрынғыдан да жүйелей түсуге мүмкіндік береді деп сенемін. Наурыз мерекесі қарсаңында ұлттық дәстүрімізді паш етіп, Қызылтам ауылының көпбалалы аналары осы орталыққа саяхаттай келді. Алдағы уақытта да әлемді аялы алақанымен тербеткен аналарымыз арасында жүйеленген жұмыстар жүре бермек. Аудандық сотпен бірлесіп жұмыс істеуге және қажетті кезде сіздерден кеңес алуға дайынбыз» деді ол.

Сонымен қатар аудандық Билер кеңесінің мүшесі, ардагер-ұстаз Дәмелі Жалғасбаева өрелі ой білдірді.

– Гендерлік тұрақтылық – бұл үлкен саясат. Оның жауапкершілігі, көтерер жүгі өте жоғары. Қазір көпті толғандыратын мәселе, әйелдердің отбасындағы тәрбиесі. Оның ішінде кейбір жас ата-аналардың мектепке, ұстазға, қоғамға өз өміріндегі жетіспеушілікті теліп, көңілі толмай біреуден көруге бейім тұратыны алаңдатады. Шыны керек, Мемлекет басшысынан бастап әлеуметтік жағдайға жақсы қарап жатыр. Көмектер көрсетілуде. «Руханият орталықтарына» «Аналар», «Ардагерлер», «Жас жұбайлар» бөлмелерінің орналастырылуы тектен-тек емес. Мұның тәрбиелік мәні бар. Бұдан қарттарымыз бен аналарымыздың өнегелі жолынан өмірге енді қадам басып, жұптасып жатқан жастарымыздың ертеңгі отбасылық өмірлеріне алар азығы, әсері мол болады. Рух деген сөздің өзі адамға рух береді. Қазақы дәстүр мен Отандық рухты сол жерге сыйыстырып жатыр. 1985 жылы мектеп басқару қызметіне келгенімде ауданда 22 мектеп бар екен. Соның 2-еуінде ғана әйел директор болды. 3-ші болып мен келдім. Бірі – Тұрсынкүл Әбдиева да, екіншісі – Райхан Жұмаділдаева апайларымыз еді. 19 ер адам отырғанда, именіп отыратынмын. Мен солардың ең соңынан жүретінмін. Сонда екі апайым «қатарда еріп жүр» деп тәрбиеледі. Бір жерге барғанда бұрышта елеусіз отырсам, қастарына қосып алатын.

Жалпы отбасылық тәрбиеде әке тәрбиесінің орны өзгеше дер едім. Әке келмей дастарқанға отырмайтын, ас бастамайтын еді. Әке отырғанда дауыс көтеріп сөйлеу болмайтын. Тағы бір айтарым – отбасында қиындық, түсініспеушілік туындағанда ерлі-зайыптылар бірден сотқа жүгірмей, ауданымыздағы «Отбасын қолдау орталығындағы» мамандарға жүгінгені дұрыс болар. Ұрыс-керістің үлкейіп кетпеуіне, өршуіне жол бермес үшін де аталған орталықтың құрылғанын ұмытпайық, – деді білім саласының ардагері.

Семинарда аудандық «Қармақшы таңы» газетінің бас редакторы Сәрсенкүл Райымбаева, аудандық «Отбасын қолдау орталығының» басшысы Арман Төлебеков гендерлік теңдік бойынша ойларын айтып, ұсыныстарын жеткізді.

Түйін Қазақ қоғамында әйелде нәзіктік, ілтипаттылық, үлкенді сыйлау, тұрақтылық сияқты мінездерді қалыптастыру – басты борыш болса, ер азаматқа әрқашан әйел-балаға қамқор, пана болу, жауапкершілікті сезіну – парыз. Қиыншылығы мен қуанышы қатар жүретін буырқанған тірлікте әркім өз парызын ұмытпаса игі!