Үйірлі шегірткелер жаппай көбеюге және таралуға бейiм, экономикалық, экологиялық залал келтiреді. Аса қауіпті және үйірлі түрлерінің ауданымызда азиялық және италияндық прус түрлері кездеседі. Үйірлі емес саяқ шегірткелерден айқышты, кіші айқышты саяқ шегіртке және далалық прус кеңінен таралған. Шегірткелердің үйірлі түрлері үнемі шоғырланып топтасуға, дернәсілдері шоғырланып және үйір түрінде тығыз тіршілік етуге бейім келеді. Шоғырлар мен үйірлер ұзақ қашықтыққа көшіп жүреді, ал саяқ шегірткелер шоғырлар мен үйірлерге жиналмай, өсіп-өнген жерінде тіршілік етеді.

Шегірткелер бір ұрпақ беріп дамиды. Күбіршек ішіне салынған жұмыртқалары топырақтың беткі қабатында қыстап шығады. Ауа райының жағдайына байланысты дернәсілдер көктемде жер бетіне шыға бастайды. Дернәсілдер 5 жастан өтіп түлейді, ал олардың дамуы 30-60 күнге созылады. Соңғы түлеуден кейін дернәсіл ересек қанатты дараққа айналады. Қанаттанғаннан кейін 10-15 күннен соң шағылысу басталып, бірнеше күннен кейін жұмыртқалай бастайды. Шегірткелер жұмыртқа салып болғаннан кейін тіршілігін тоқтатады.

Шегірткелер ауыл шаруашылығы дақылдарының әр алуан түрлеріне және жайылымдар мен шабындықтардың астық тұқымдас өсімдіктеріне дернәсілдері мен ересектері зиян келтіреді. Олардың саны экономикалық зияндылық шегінен көп қоныстанған орындарға химиялық өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Химиялық күрес жүргізу үшін өңдеу жұмыстары авиация немесе жер үсті тәсілімен бүрку арқылы жасалады. Зиянды және аса қауіпті зиянды организмдерге қарсы фитосанитариялық іс-шаралар Қазақстан Республикасының аумағында қолдануға рұқсат етілген пестицидтермен жүзеге асырылады.

Алтынай ҚҰНДАҚБАЕВА,