2021: Әлеуметтің әлеуеті артпақ

Тағы бір жылды артқа тастап, жаңа жылға қадам бастық. Жыл – жақсы жаңалығымен жарылқады. Көпбалалы аналарға қандай төлемдер қарастырылған? Кімдердің жалақысы өсті? Зейнетақыны мерзімінен бұрын алуға бола ма? Осы және өзге де сауалдардың төңірегінде кеңінен тарқатпақпыз.

Елде 1 қаңтардан бастап мемлекеттік базалық зейнетақы мен жәрдемақы мөлшері өсті. Жасы бойынша және еңбек өтіміне байланысты зейнетақы төлемдерін алатын азаматтардың зейнетақы мөлшері 7 процентке өсті. Биыл мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері – 18 524 теңгені құрамақ. Бұл 4,6 мың теңгеге көтерілгенді байқатады. Ал жалақының ең төменгі мөлшері, яки 42 500 теңге өзгеріссіз қалды.

Қазақстан үкіметінің 2020 жылғы 9 қарашадағы қаулысымен Республика үкіметінің кейбір шешімдеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізілді. Оның ішінде І топтағы мүгедектер 1,92 еселенген ең төменгі күнкөріс деңгейі, яғни 62 723 теңге алса, ол 1 қаңтардан бастап 65 860 теңгеге өспек. Ересек жастағы II мүгедек тобындағы адам 1,53 PM алуы керек. III топтағы ересек мүгедек адамға 1,04 еселенген ең төменгі күнкөріс деңгейі мөлшерінде жәрдемақы берілуде. Оның мөлшері 35 675 теңгені құрап, 1 700 теңгеге артпақ.

Биылдан бастап бірінші немесе үшінші баланың туылуына берілетін бір реттік мемлекеттік жәрдемақы республикалық бюджет есебінен жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін әйелдерге төленеді. Бір реттік жәрдемақы – 105,5 мыңнан 110,8 мың теңгеге дейін, төртінші және одан көп балаға – 175-тен 183,7 мың теңгеге дейін өсті. Көпбалалы аналарға ай сайын төленетін жәрдемақы мөлшері де ұлғайды. Мәселен, төрт балаға – 44,5-тен 46,7 мың, бес балаға – 55,6-дан 58,4 мың, алты балаға – 66,8-ден 70,1 мың, жеті балаға – 77,9-дан 81,8 мың, сегіз балаға – 88,8-ден 93,3 мың, тоғыз балаға – 100-ден 105 мың, он және одан көп балаларға – 111,1-ден 116,6 мың теңгеге дейін артты. Ал отбасында егіз, үшем, төртем дүниеге келсе, біржолғы мемлекеттік жәрдемақы әр сәбиге жеке-жеке төленеді. Жұмыс істемейтін әйелдерге бала бiр жасқа толық толғанға дейiн төленетін ай сайынғы төлем: бірінші балаға – 16 802 теңге, екінші балаға – 19 865 теңге, үшінші балаға – 22 899 теңге, төртінші және одан кейінгі балаларға – 25 962 теңге. "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен марапатталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, І және ІІ дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен марапатталған көпбалалы аналарға табысына қарамастан төленетін ай сайынғы жәрдемақы да өсіп отыр.

Табысы аз отбасылардан шыққан балалар үшін кепілдендірілген әлеуметтік пакетті енгізу ұсынылады. 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды азық-түлік жиынтығымен және гигиеналық құралдармен, 6 жастан 18 жасқа дейінгі балаларды мектепте ыстық тамақпен, оқу құралдарымен және мектеп киімімен қамтамасыз етеді. Мектепке дейінгі жол жүру шығындары өтеледі.

Медициналық, оның ішінде стоматологиялық көмек 18 жасқа дейінгі балаларға тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру шеңберінде көрсетілетін болады. Ал атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) төлемі өзгеріссіз қалды. Оны тағайындау үшін шекті табыс күнкөріс деңгейінің 70 процентіне дейін есепке алынады.

Сондай-ақ 1 қаңтардан бастап әскери қызметкерлерге, арнайы мемлекеттік және құқық қорғау органдарының, мемлекеттік қызметтердің тұрғын үйді ұстауға және коммуналдық қызметтерге берілетін ай сайынғы қаражат – 3 739 теңгені құрайды. Әрі кейбір қызметкерлердің жалақысы көтерілді. Оған қоса, мемлекеттік қызметкерлерді қысқарту арқылы, төменгі деңгейдегі қызметкерлердің жалақысы өсетін болады. Биылдан бастап лауазымдық жалақыны ұлғайту жолымен әлеуметтік қызметкерлер үшін жалақы 1,5 есеге, 2022 жылғы 1 қаңтардан бастап ағымдағы мәннен 1,75 есеге, ал 2023 жылы 2 есеге өспек.

Жалпы 1 қаңтардан бастап мемлекеттік ұйымдардың 38,5 мыңнан астам әлеуметтік қызметкерінің жалақысы өсті. Ол үшін республикалық бюджеттен алдағы үш жылға шамамен 95 млрд теңге бөлінген. Жалақыны көтеру өз қызметін стационарлық және жартылай стационарлық үлгідегі медициналық-әлеуметтік мекемелерде, уақытша болу мекемелерінде жүзеге асыратын негізгі персонал мен басшы құрамға, сондай-ақ үйде қызмет көрсететін әлеуметтік қызметкерлерге қатысты. Қызмет көрсетілетін контингенттің ерекшелігін ескере отырып әлеуметтік қызметкерлерден жоғары психоэмоционалдық дайындық, күтім және үздіксіз бақылау, оңалту рәсімдерін жүргізу талап етіледі.

Оған қоса, Президент медицина қызметкерлерінің жалақысын кезең-кезеңімен көтеруді тапсырды. Дәрігерлер мен СЭС қызметіндегі мамандардың жалақысын биылдан бастап 2023 жылға дейінгі аралықта орташа жалақыдан екі есеге дейінгі көлемде артпақ.

2021-2023 жылғы республикалық бюджет туралы заң жобасында бұл шығындар қарастырылған. 247 мың медқызметкердің жалақысын өсіру үшін 2021 жылы – 222,3 млрд теңге, 2022 жылы – 361,7 млрд теңге, 2023 жылы – 557,5 млрд теңге қажет.

Сонымен қатар педагогтердің жалақысы тағы 25 процентке өседі. Оған қоса Мемлекет басшысы бапкерлердің жалақысын да келесі жылдан бастап көтеру керек екенін айтты. Көрсетілген қосымша ақы тиісті дипломы болған жағдайда және негізгі жұмыс орны бойынша нақты жүктемеге қарамастан белгіленеді.

"Мемлекет басшысы "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне экономикалық өсуді қалпына келтіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды", – деп хабарлады Ақорда. Заңда азаматтардың зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй сатып алу және емдеу үшін пайдалану құқығы белгіленгені қарастырылған. Сондай-ақ, бизнес-серіктестердің тізілімін қолдау дайындалды, бұл кәсіпкерлерге ол жұмыс істейтін тараптың жағдайын анықтауға және өз әрекеттерінің тәуекелін азайтуға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, бір терезе қағидаты бойынша бизнеске арналған үкімет қызметін іске қосу жоспарлануда.

Түзетулерге сәйкес басшылық лауазымдарды атқаратын микроқаржы ұйымдарына және олардың қызметкерлеріне қойылатын талаптар күшейтілмек. Жалпы қазақстандықтар үш санат бойынша зейнетақы жинақтарының бір бөлігін ала алады. Ақшаны алу үшін ел тұрғындары электронды өтініш беруі қажет.