ДӘУІРДІҢ ЛЕБІ, ДАМУДЫҢ ЛЕГІ
Ерке Есілдің жағасынан, Арқа төсінен осыдан жиырма жыл бұрын жаңа астана бой көтерді, ол әлемдегі ең әсем қалалардың бірі болады дегенге ешкім сенбес еді. Қазақстанда совет үкіметі ыдырап, тәуелсіздіктің елең-алаңында көптеген қиындықтардың болғаны рас. Кешегісі бүтінделмеген, бүгіні белгісіз, ертеңі бұлыңғыр елде Елбасы бірқатар тарихи маңызды шешімдер қабылдады. Соның бірі де бірегейі-жаңа астананы Алатау бөктеріндегі әсем қала-Алматыдан Арқаның сайын даласына, Ақмола қаласына көшіру болатын.
Мемлекет басшысының бұл идеясына жұртшылық үміттен гөрі – күдікпен, сенімнен гөрі – күмәнмен қарағыны жасырын емес. Қысы қытымыр аяз әрі ұзақ солтүстік өңірді көптеген адамдар Елбасы идеясын ақылға сыйғысыз деп те есептеді. Алайда, ұлт жанашырлары, қоғам қайраткерлері сол жылдары Арқаға ат басын тірей бастады. 1998 жылдың 6-шілдесінде осыдан тұп-тура 20 жыл бұрын еліміздің бас қаласын ауыстыру туралы шешім қабылданып, оның тұсаукесері 10-маусымда салтанатты түрде аталып өтті.
Елорда көшінен кейінгі әңгіме-астананың атауы болғаны әлі күнге көз алдымызда. Ата басылымдарда халық қала атауына байланысты үн қосып, түрлі ұсыныс-пікірлер жазып жатты. «Нұрқала», «Ақорда», «Елорда», тағысын тағы дегендей... Бұл мәселенің нүктесін Елбасы өзі қойды. Қазақстан Республикасының жаңа астанасы – Астана деп аталды. Жалпы, астана көшіру – әлемдік тәжірибеде бұрыннан бар дүние. Мысалға айтар болсақ, Түркия елі Ыстамбұлдан Анкараға, АҚШ Нью-Йорктен Вашингтонға көшіру саясатын жүргізген.
Ұлт көшбасшысы жаңа астананы көшіруде бірнеше өлшемдерді негізге алған-ды. Соның бірқатары: әлеуметтік-экономикалық динамика, сейсмологиялық жағдай, инженерлік, көліктік инфрақұрылым, коммуникация, құрылыс, еңбек ресурстары, инновация, тағысын тағылар.
Жер көлемі жағынан шағын, ат төбеліндей халқы бар Астана қаласы 20 жыл ішінде жылдам және заманауи үлгіде дамыды. Келбеті келіскен, ажары әсем ару қалаға айналды. Әлемдегі «ақылды қалалар» тізімінен ойып тұрып орын алды. Бүгінде бұл тарихи шешімнің дұрыстығына, ел президентінің даналығына ешкім күмән келтіре алмайды.
– Қазақстанды геосаяси жоспар тұрғысынан нығайту үшін қажет еді. Астана Еуропа мен Азияның шектескен тұсында, яғни Еуразия құрлығының қақ ортасында, мұхиттардан бірдей қашықтықта орналасқан. Еуропалық және азиялық дәстүрлерді бойына тоғыстырған бұл қала Батыс пен Шығысқа да, Оңтүстік пен Солтүстікке де ашық бола алады. Бұл шешімде қауіпсіздік мәселесі де елеулі рөл атқарды. Тәуелсіз елдің астанасы сыртқы шекаралардан мейілінше қашық және елдің орталығында болуы тиіс еді. Астананы өзгерту Қазақстан экономикасы үшін де қажет болды. ...Астананы құрамы жағынан көп ұлтты өңірге көшіре отырып, біз тұрақты саяси-этностық мемлекет құру, Қазақстанды мекендеген этностар арасындағы достықты сақтау мен байыту, діндер мен конфессиялардың қақтығыссыз тату өмір сүруін қамтамасыз ету жөніндегі бағытымызға адал екенімізді тағы бір дәлелдедік, – деп жазды Елбасы «Еуразия жүрегінде» атты еңбегінде.
Астана Елбасының төл туындысы. Биыл тарихи шешімнің 20 жылдығын мемлекеттік тұрғыда атап өтеміз. Елімізде оған қатысты шаралар басталып та кетті.
Қазақ елінің айбары, Еуразия жүрегі – айшықты Астананың мәртебесі тасып, гүлдене берсін деп тілейік!
Мемлекет басшысының бұл идеясына жұртшылық үміттен гөрі – күдікпен, сенімнен гөрі – күмәнмен қарағыны жасырын емес. Қысы қытымыр аяз әрі ұзақ солтүстік өңірді көптеген адамдар Елбасы идеясын ақылға сыйғысыз деп те есептеді. Алайда, ұлт жанашырлары, қоғам қайраткерлері сол жылдары Арқаға ат басын тірей бастады. 1998 жылдың 6-шілдесінде осыдан тұп-тура 20 жыл бұрын еліміздің бас қаласын ауыстыру туралы шешім қабылданып, оның тұсаукесері 10-маусымда салтанатты түрде аталып өтті.
Елорда көшінен кейінгі әңгіме-астананың атауы болғаны әлі күнге көз алдымызда. Ата басылымдарда халық қала атауына байланысты үн қосып, түрлі ұсыныс-пікірлер жазып жатты. «Нұрқала», «Ақорда», «Елорда», тағысын тағы дегендей... Бұл мәселенің нүктесін Елбасы өзі қойды. Қазақстан Республикасының жаңа астанасы – Астана деп аталды. Жалпы, астана көшіру – әлемдік тәжірибеде бұрыннан бар дүние. Мысалға айтар болсақ, Түркия елі Ыстамбұлдан Анкараға, АҚШ Нью-Йорктен Вашингтонға көшіру саясатын жүргізген.
Ұлт көшбасшысы жаңа астананы көшіруде бірнеше өлшемдерді негізге алған-ды. Соның бірқатары: әлеуметтік-экономикалық динамика, сейсмологиялық жағдай, инженерлік, көліктік инфрақұрылым, коммуникация, құрылыс, еңбек ресурстары, инновация, тағысын тағылар.
Жер көлемі жағынан шағын, ат төбеліндей халқы бар Астана қаласы 20 жыл ішінде жылдам және заманауи үлгіде дамыды. Келбеті келіскен, ажары әсем ару қалаға айналды. Әлемдегі «ақылды қалалар» тізімінен ойып тұрып орын алды. Бүгінде бұл тарихи шешімнің дұрыстығына, ел президентінің даналығына ешкім күмән келтіре алмайды.
– Қазақстанды геосаяси жоспар тұрғысынан нығайту үшін қажет еді. Астана Еуропа мен Азияның шектескен тұсында, яғни Еуразия құрлығының қақ ортасында, мұхиттардан бірдей қашықтықта орналасқан. Еуропалық және азиялық дәстүрлерді бойына тоғыстырған бұл қала Батыс пен Шығысқа да, Оңтүстік пен Солтүстікке де ашық бола алады. Бұл шешімде қауіпсіздік мәселесі де елеулі рөл атқарды. Тәуелсіз елдің астанасы сыртқы шекаралардан мейілінше қашық және елдің орталығында болуы тиіс еді. Астананы өзгерту Қазақстан экономикасы үшін де қажет болды. ...Астананы құрамы жағынан көп ұлтты өңірге көшіре отырып, біз тұрақты саяси-этностық мемлекет құру, Қазақстанды мекендеген этностар арасындағы достықты сақтау мен байыту, діндер мен конфессиялардың қақтығыссыз тату өмір сүруін қамтамасыз ету жөніндегі бағытымызға адал екенімізді тағы бір дәлелдедік, – деп жазды Елбасы «Еуразия жүрегінде» атты еңбегінде.
Астана Елбасының төл туындысы. Биыл тарихи шешімнің 20 жылдығын мемлекеттік тұрғыда атап өтеміз. Елімізде оған қатысты шаралар басталып та кетті.
Қазақ елінің айбары, Еуразия жүрегі – айшықты Астананың мәртебесі тасып, гүлдене берсін деп тілейік!
Сәрсенкүл АҚКІСІ.