Сот жүйесінде дауды сотқа дейін татуластыру рәсімдері ерекше орын алуда. 2022 жылдың қаңтар айынан бастап ҚР Азаматтық процестік кодексіне енгізілген «Сотқа дейінгі хаттама» жаңа институты қолданысқа енді.

Қолданысқа енгізілген бұл өзгерістер-тараптар арасындағы даудың сот процестерінсіз, яғни соттан тыс тәртіппен шешудің бір мүмкіндігі. Және тараптар арасындағы шиеленісті азайтуды, дауды бейбіт жолмен шешуге ынталандыруды көздейді.Судья-бітімгер ең алдымен талап қою келіп түскеннен кейін 5 жұмыс күн ішінде құқық нормаларының жиынтығын тексереді. Көрсетілген мерзімде талап қоюды қайтару не қабылдаудан бас тарту туралы мәселені шешеді.

Татуластырушы-судья тараптармен әңгімелесу барысында, заңнамадағы дауды сотқа дейін реттеудің жаңашылдығы «Сотқа дейінгі хаттама» жасау арқылы татуласудың тиімділігі мен салдарын түсіндіріп, татуластыру шараларын жүргізеді. Тараптар дәлелдемелері мен дауды бейбіт жолмен реттеудің нұсқалары ұсынылған сотқа дейінгі хаттаманы жасау арқылы татуласып, дауды реттеу туралы келісім жасайды. Сот ұйғарымымен дауды реттеу туралы келісім бекітіліп, іс жүргізу тоқтатылады. Сотқа дейінгі хаттаманы тараптардың өздері де, медиаторлар мен адвокатқа жүгіну арқылы да жасауға болады, онда тараптар бір-біріне дәлелдемелерді ашып, дауды бейбіт жолмен реттеудің жолдарын ұсынады.