ҚАЗАНЖАППАЙ НЕМЕСЕ БАТЫР АНА ӨСИЕТІ

Ақтөбе ауылының жолдары кең. Жұртшылықтың тыныс-тіршілігін де жаяу­лата жүріп лезде аңғара аласың. Бірі – мал баптайды, бірі – дала қосында еңбекпен біте қайнасқан. Өзге сала мамандары мен кәсіппен көкжиегін кеңейткендері бөлек әңгіме. Ал ауыл десе ең алдымен ойға не оралады? Әрине, ағарғаны мен құрт-майы, иісі аңқыған қазанжаппайы. Ондағы шала жанған оттың иісі – қазекемнің дарқан көңіліндей молшылық лебін еседі. Молшылық демей немене? Ат терлетіп алыстан келген қонаққа бір қазан нанды дастарқанға қою жомарттығы ғой. Үлкен баппен дайындалатын оның қыр-сырын біз барған әжей де жақсы меңгерген. Есіктен енген бойда-ақ күлімсірей қарсы алған Дәмелі Қолдасбаева өзі жасаған майы мен ыстық таба нанын екі қолына қыстыра ұстап, дастарқан жайып әлек. «Айналайын, ыстықтай жеңдер» деген жылы дауысы әлі күнге дейін құлағымызда жаңғырып тұр. Неге деймісіз? Біз де ауылдағы әжемізді сағындық, еске алдық. Бала күнгі оралмас естеліктер ойға оралып, көзден еріксіз жас ытқып шықты. Қош. Ыстық нанға жаққан сары май сырғып ағып балқи түсті. Иісін айтсаңшы?! Ауыл деген осынысымен ерекше ғой.

– Қазір қазанжаппайды жегендерден гөрі, білетіндері аз шығар. Білсе де мәнтәвәркі деген бар екен, соған пісіреді. Мұнда қандай дәм болсын? Нағыз қазанжаппай далада, ошақтағы қазанда піседі. Бала күнімізде қара суға иленген қамыр осыншалықты дәмді болады екен-ау деп ойлаушы едік. Қазіргідей түрлі дәмдеуішсіз-ақ қайнаған жылы су мен бір шымшым тұз болса жетіп жатыр. Бастысы шын ниетпен жасау қажет, шын ниетпен ұсыну керек, – дейді Дәмелі әже. 

Қалғаны азпазшының шеберлігіне байланысты. Оған қазіргідей курстың қажеті жоқ. Жәй ғана жаныңдағы үлкендерден өсе келе тәжірибе алсаң болғаны. Итальяндықтардың пиццасы мен түріктердің дөнерінен қай жері кем? Расымен де, халқымыздың ұлттық тағамдары нағыз отандық бренд болуға лайықты ғой.

– Бала күнімнен осы ауыл тіршілігіне араласа бастадым. Үлкендерден үйрен­дік. Қатарластарымызбен тәжірибе ал­мас­тық. Қазір қолым қалт етсе айран-құртымды әзірлеймін. Оның өзі немере-шөберелерімнен артылмайды. Жас келді. Қазанжаппай жасауға шамам келмейді. Денсаулық та сыр бергендей, – дейді 75 жастағы әжей өткеніне көз жүгіртіп.  

Иә, Дәмелі Қолдасбаева – 20 жыл сауыншы болған еңбек адамы. Жолдасы Серік Әлжановпен бірге 4 қыз, 3 ұл тәрбиелеген Батыр ана. Бір перзентінен айырылса да қызды құтты орнына қондырды, ұлдары өнегелі отбасы. Өмірдегі ең жақсы жетістігі де осы – ұрпақтары. «Алтын алқа», «Озат сауыншы», Социалистік жарыстың жеңім­пазы, «Құрмет» ордені мен «Ерен еңбегі үшін» медальдарының иегері, сол кездері аудандық кеңестердің депутаты болып сайланған Батыр ана облыстық дәрежедегі дербес зейнеткер. Бүгінде ол немере-шөберелерінің ортасында бақытқа кенелуде. 

– Қазіргі жастар білсе екен деймін. Не нәрсе болса да оңай жолмен келмейді. Тек тырыштану керек, еңбек ету қажет. Заман дамып жатыр дейміз ғой. Ендігі біз қартайған шақта оған ілесе де алмаймыз. Десе де қазіргі буын соны меңгере отырып, өткенін, тарихын ұмытпаса. Мына қалтадағы менің осы кезге дейінгі жетістігім. Барлығын жоғалтпай сақтап келемін. Мен кетсем бұл жан-жақта шашылып жатпаса деген ниет қой менікі. Кейде бұл көне парақтар кімге керек деп ой түбіне батамын. Кейінгі ұрпағыма бұл дүниелерім құндылық болып сақталса деген арманым бар, – дейді Дәмелі әже.