УАҒЫЗДЫ КІМДЕР АЙТАДЫ?

Дінге сүйенсек, уағыз адамды иман мен адами қасиетке үндейді. Діннің басты мақсаты да осы. Ол екі мағынада айтылады. Біріншісі, араб тілінде «әмір мағруф» – жақсылыққа бұйыру, яғни ізгілікке шақыру болса, екіншісі, «нәхи мункар» – жамандықтан қайыру немесе одан тыю. Уағыз осы екі бағытта жүреді.

– Әр мағруфтың өзіндік ерекшелігі бар. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бірінші бағытын хош көрген және өсиет еткен. Жақсылыққа шақыру, жамандықтан жирену – барша адамға міндет. Әркім өзінің отбасын, досын, құрдасын, сондай-ақ, айналасын адамгершілікке үндеуге хақысы бар, – дейді ауданның бас имамы Жақсыбек қажы Әбиұлы.      

Адамды жақсылыққа шақырамын деп, оны жамандыққа ұрындырып алмау да керек. Бұл жөнінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Кім мен айтпаған сөзді айтты десе, ол өзіне тозақтан орын дайындай берсін» деген. Бұл бір нәрсенің дұрыстығына көзің жетіп тұрғанда ғана айту керегін меңзейді. Онда да өзің міндетті болған адамдарға: отбасы, бала-шаға мен бауырға. «Өнерге әркімнің-ақ бар таласы» деп Һакім Абай айтқандай, өнегелі әңгімені даналықпен, көркем түрде жеткізе білгенге, айып жоқ. Ал, егер де адамды адастырып, сыңаржақ пікірде болса, онда оған тыйым салынады.

– Уағыз – арабша хұтпа деп те аталады. Қазақта «Басқа пәле – тілден» деген қанатты сөз бар. Уағыз кез келгеннің оң жамбасына түсе беретін оңай шаруа емес. Сөз ауыздан шыққанша – ол сенің тұтқының, аузыңнан шыққан соң – сен оның тұтқынысың. Жүйесіз, орынсыз айтылған сөз болса, әрине. Сондықтан көпшілікте уағыз айтамын деп, бүлдіріп алудан сақтанған жөн. Өйткені, отыз тістен шыққан сөз – отыз рулы елге тарайды емес пе? Уағызды – арнайы оқу орнын бітірген, қажетті шарттар мен әдептерді жетік меңгерген адам айтады. Мұндай адамға «Имам хатиб» мамандығы беріледі, – дейді ауданымыздың бас имамы.  

Жалпы имам хатибтар бүгінде еліміздегі «Нұр Мүбарак» университетінде дайындалады. Онда уағыз айтудың қыры мен сыры оқытылады. 

Уағыз айту – адамның деңгейіне де байланысты-мыс. Өйткені, орта әртүрлі. Бір орта – дінге ықыласты болса, енді бір ортаның – діннен хабары аз. Сондықтан  уағызшы да ортаны алдын ала саралап, айтар сөзін иненің жасуынан өткізгендей етеді. Мамандардың айтуынша, жалпы мешіт жамағатына ұсынатын уағыз бен шариғат үкіміне әлі бой ұсына қоймаған, діни сауаты әлсіз халыққа айтылатын уағыз арасында жер мен көктей айырмашылық бар. Уағыз айту мәселесінде еліміздегі дін өкілдері де босқа қарап отырған жоқ. Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Бас Муфтияты жанынан арнайы уағызшылар тобы құрылып, жұмыс істеуде. Сөздің тоқетері, жауапкершілікті арқалай алатын қай жұмысты да өз маманы атқарсын.  .