Қармақшының Ақмаржаны

Әңгімесіне құлақ түрсек өткен ғасырдың отызыншы жылдары дүниеге келген Шынар Әбдікәрімқызының балалық шағы алаңсыз ойын, шат-шадыман көңілмен өтпеген. Қазақтың қаймақтары ұсталып, елді ашаршылық жайлаған сол 1932 жылы шыр етіп келген сәбиіне ата-анасы Шынар деп жақсылықты меңзейтін есімді қойған. Содан бері жылжып жылдар, тізіліп күндер өтіп барады. Соғыс жылдары мектеп қабырғасында жүрсе, одан кейінгі қиын кезеңде еңбекке араласқан. Небәрі 15 жастағы бойжеткен майданнан Жеңіспен оралған, ұзын бойлы, аққұба, жүзінен мейірім төгілген Сапабек әкемізбен тұз-дәмі жарасып, жанұя құрады. Аудандық тұтынушылар одағына сатушы болып орналасқан жас келінге қызметті үйрену, балаларын тәрбиелеу оңай болған жоқ. Сатушы мамандығы сырттай қарағанда қарапайым көрінгенімен жауапкершілігі мен бейнеті едәуір екенін ол жұмыс істей келе сезінді. Шілденің қайнап тұрған күнінде де, қаһарлы қыстың суығында да талап бір – халыққа қалтқысыз қызмет ету. Еңбеккеш жас осы қиындықтарды бірте-бірте бағындырып, қойма меңгерушісі, кондитер және тігін цехының және ұлттық шеберхана меңгерушісі болып абыройлы еңбек етті. Аудандық көпшілік тамақтандыру кәсіпорнын ұзақ жыл басқарды. Ұжым мүшелерімен ой бөлісіп, олардың ұсыныстарына мән берді. Үлкен қалаларда қолға алына бастаған жаңалықтарды үйреніп, оны іс барысында қолданып отыруды дағдыға айналдырды. Ертелі кеш тынбай ізденген еңбегі зая кеткен жоқ. «Қармақшы» мейрамханасы жоспарлы тапсырманы асыра орындап, сол кезде аудан экономикасының нығаюына өзіндік үлес қосты. Ұжымның жоғары табысқа жетуіне мұндағы жұмысшы-қызметкерлердің ауызбіршілігі де әсер етті. Мейрамхана директоры Шынар Махмутова үлкенге құрметпен, кішіге ізетпен қарауды, келушілерге ойдағыдай қызмет көрсетілуін ерекше қадағалағанын үлкендер жиі айтып отырады. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа 3 мәрте, көкке ұшқан ғарышкерлерге сан мәрте, ауданға атбасын бұрған бар зиялы қауымға ас ұсынып, алғысын алған. Дастарқан мәзірі, оның жайылуы, қонақты қарсы алуы секілді жұмыстардың өз ережелері бар. Ал, ол қатаң сақталуы тиіс. Осының бәрі табысқа жетудің негізін қалауға көмектескен тәрізді. Бірнеше мәрте аудандық, облыстық ауыспалы Қызыл Туды жеңіп алып, аудан ғана емес, облыс көлемінде көш бастаған сәттер аз болған жоқ. Талай жас Ш.Әбдікәрімқызы басқарған ұжымнан қызмет көрсету түрін игеріп, осы саланың маманы болып жетілген. Саудада табан аудармай ширек ғасыр еңбек еткен ол атақ-даңқ іздемеді. Әріптесіне, құрбысына, ағайын-туысына қолұшын беруден аянбады.
– Жақындарымыз үйленіп, 2-3-тен бала сүйіп, баспана алғанша біздің үйде тұрақтайтын. Қайбір жылдары бұл шаңырақта 32 жанға дейін тұрды. Көңіліміздің кеңдігі шығар, біреуіне қабақ шытпаппыз. Жайлы болған соң ба олар да өз үйлеріндей сезінетін. Барды өздері асып, түсіріп ішіп-жейтін. Әр адам өз несібесімен, ырзығымен келеді. Қонақ күтуді, ағайынмен сыйласуды, көпшіл болуды қиынсынбау керек. Қазанымыз ешқашан оттан түспеген. Жас болсын, бас болсын, елдің нары болсын, қарты болсын шай қайнаулы, дастарқан жаюлы бізде. Келіндерім де соған үйренген, – дейді үйінен кісі үзілмейтін апамыз.
Меншіктің түрі өзгеріп, халық нарыққа бейімделе бастаған кезде Шынар апамыз кәсіппен айналысуға бет бұрған. Өзі қыр-сырын білетін тамақтану бағытында «Ақмаржан» атты дәмхана ашты. Үлкен жолдың бойына орналасқан бұл жерге келушілердің көпшілігі жолаушылар еді. Сөзшең, қызмет көрсету мәдениетін жетік меңгерген көшбасшы кәсіпкер күні кешеге дейін қым-қуыт шаруадан бойын аулақ салмады. Саналы ғұмырын туған жерінің гүлденуіне, ауданымыздың экономикалық және әлеуметтік дамуына қомақты үлес қосуға арнаған жанға 2000 жылы «Ғасыр кәсіпкері», 2003 жылы «Қармақшы ауданының Құрметті азаматы» атағы берілді. Өз өмірін мәнді де мағыналы өткізіп келе жатқан анамыз бүгінде тоқсанға таяған. Жұбайы, белгілі журналист, ұзақ жыл аудандық газетте жұмыс істеген, өмірден ерте кеткен Сапабек Махмутов әкеміз екеуі тәрбиелеген жеті баласынан 70 немере мен шөбере сүйіп, айналып-толғанып отыр. Балаларының бәрі жоғары білімді. Шолпаны – Байқоңыр қаласында, Мұқамбетқали мен Айымкүлі, Гүлфарасы – Алматы қаласында, ал Розасы Таразда тұрады.
Сырлы сұқбаттан соң қонақ бөлме төріндегі құнды мұралармен таныстыра бастады. 40-50 жыл бұрынғы журналдар, газет қиындылары, суреттер бәрі де сол қалпы сақталыпты. Құрмет грамоталарының санына жете алмайсың. Ортасында медальдары ілінген костюмы. Тұтас бір қабырғаны алып тұрған кілемшеде жеті баласынан тараған немере, шөберелердің есімі жазылған. Құдды музеймен пара-пар. Таныстырып тұрып, Сапабек әкеміздің суретіне ұзақ қарады. Ұзақ қарады да толқыды. «Сұлу жігіт еді ғой» деп көз жасын сығымдағанынан сыңарын сағынғанын сезіндік. «50 жыл отасқанда папамыз екеуміз (Сапабек Махмутовты айтады) бір бет жыртысып, бір-бірімізге қатты сөз айтып көрмедік. Үнемі мені күлдіріп, көңілдендіріп жүретін» деп еске алды.
Журналдардың бірінен Айзахан Бижанова деп қолтаңба қойған мына бір естелікті оқып қалдым.
«Шынар жеңгеміздің бесаспап аспаз екенін айтайық. Ол тамақтың жиырма жеті түрін дайындаушы еді ғой. Ренжіген кезін көрмеппіз. Үйіне түн ортасына барсаң да тамағын демде дайын қып, алдыңа әкеліп тұрғаны. Ағамыз марқұм: «үстіне көп тауар кетпесін деп, бір жарым метр бойы бар Шынарды таңдап алдым» деп жұртты күлдіріп отыратын» делінген.
Алланың берген қуаты шығар. Кешеге дейін халыққа қызметін көрсетіп келген апамыз бірер жылдың бедерінде жанын күтіп, денсаулығына қарап, балаларының жанында, құтты шаңырағында.
Біз әңгімелесіп жатқанда қазы-қартасын турап, құрт-майы мен қаймағын, балын, ыстық қою шайын дастарқанға әкеліп үлгерген немере келіні Бақыт: «Осындай тұлғаның келіні болғанымды мақтаныш етемін. Әжеміз ортамызда отырса өзімізді берік қорғанымыз бардай сезінеміз» дейді. Шайдан соң Шынар апа жимиып қана күліп, қолымызды қаттырақ қысты. Алақанымызды жайған бізге ақ батасын жаудырды. Тәуелсіздігіміздің таңы атқанына 30 жыл болыпты. Баянды болғай деп тілек айтты.