Менингитті лабораториялық зерттеу мен алдын алу шаралары

Менингит (Миқұрт) — бұл халық арасында көп таралған дерттiң бiрi, өте қатерлі ми ауруы, мұнымен көбінесе балалар ауырады. Ол басқа аурулардың, шешек, мысқыл (шықшыт безінің қабынуы), көкжөтел немесе құлақтың қабынуы сияқты аурулардың асқынуынан болады. Туберкулезбен ауыратын анадан туған балалар кейде туғаннан кейінгі алғашқы айларда туберкулез менингитімен ауырады. Оның неше түрлi кезеңiмен көптеген адамдар ауырады.

Ауру бастапқы кезеңде екi түрге бөлiнедi. Жедел және созылмалы болатын бұл аурудың ең күрделiсi мида iрiңдi түрде болатын менингиальдық синдромы.

Аурудың алғашқы белгiлерi — ауру жұққаннан кейiн 10-12 күннен соң ағзада бас ауру, лоқсу, ауыз құрғап, қызу көтерiлу, дауыс қарлығып, өңi бозару секiлдi инкубациялық кезең өтiп, денеде қызғылт түстi дақтар пайда болады. Дене қызуы 40-қа жоғарылап, бұлшық еттер тырыса бастайды. Дер кезiнде емделмесе көп жағдайда сал болып қалуы да мүмкiн. Жарыққа қарай алмай, қатты дауыстан қорқып, есiнен адаса бастайды. Бұл белгi iрiңдi менингитте орын алады.

Менингит — құрт ауруының түрi — науқастан әл кетiп, шаршап, тез терлеп, дене қызуы көтерiлiп ұзақ уақыт жүредi. Бас сүйек iшiндегi қан қысымы ұлғайғанда барып анықталады.

Белгілері:

•Жоғары температура;

•Бастың қатты ауыруы;

•Мойынның шалқаюы. Баланың өңі кірмейді, сұлық жата береді, басы мен мойынын артқа шалқайтып ұстайды.

•Ту сыртының да шалқайып кететіні сондай, бала басын тізесінің арасына келтіре де алмайды;

•Бір жасқа дейінгі баланың еңбегі көтеріледі (томпайып кетеді);

•Менингит кезінде құсу — осы ауруға тән құбылыс;

•Кішкентай балаларда менингиттің алғашқы кезеңінде анықтау қиын. Бала түсініксіз жағдайда, тіпті анасы емізгенде де жылай береді («менингит жылауы»). Немесе бала ұйықтай береді;

•Кейде талып қалады (құрысу), немесе дене қозғалысы да біртүрлі болып өзгереді;

•Көбінесе баланың жағдайы бірте-бірте нашарлай бастайды, ол мүлддесінен танған кезде ғана тынышталады;

•Туберкулез менингиті өте жай өрбиді, ол талай күндерге немесе апталарға созылады. Бұл аурудың басқа формалары ана гұрлым тез — сағаттар немесе күндер аралығында өршиді.

Емдеу жолдары

Науқасқа жедел білікті медициналық көмеккерсетіңіз — бір минут та кешеуілдетіп тұрмаңыз! Мүмкіндік болса, науқасты ауруханаға жеткізіңіз. Дәрігер келгенге дейін:

•әр 4 сағат сайын 500 мг апмициллин салыңыз. Немесе әр 4 сағат сайын 1 млн ед. панициллин кристаллын салыңыз. Егер мүмкіндік болса, хлорамфеникол да беріңіз;

•Ыстығы жоғары болған жағдайда (40°-танастам) оны ылғал компресспен немесе ацетаминофенмен не аспиринмен түсіріңіз;

•Егер баланың анасы туберкулезбен ауырса немесе баланың туберкулез менингитімен ауыруы мүмкін деп күдік туғызатын басқа да себептер болса, онда балаға оның салмағының әр 5 килограмына шаққанда 0,2 мг келетіндей етіп стрептомицин шанышыңыз да бірден дәрігер шақырыңыз. Сондай-ақ, егертуберкулездік менингит болмаса, ампициллинді немесе пенициллинді пайдалануға болады.

Диагностика

Менингококты инфекция клиникалық белгілердің, эпидемиологилық және лабораторлық мәліметтердің көмегімен анықталады:

•мұрын жұтқыншақтың бөлінісін, қанды, ликвордыт.б. бактериалогиялық тексеружүргізіледі;

•серологиялық тексеру (РПГА) жүргізіледі.

•Салыстырмалы диагностикасы

•Клиникалық формаға қарай жүргізіледі: назофарингитте – тұмаумен, басқа респираторлы аурулармен, баспамен, менингококкемияда экзантемамен өтетін инфекциялық және соматикалық аурулармен; менингитте – басқа этиологиялы менингиттермен.

Алдын алу

Анасы туберкулезбен ауыратын жаңа туған сәбиде болатын туберкулездік менингиттің алдын алу үшін сәбиге туған кезінде арнаулы вакцина егілуге тиіс. Сәбилер үшін вакцина мелшері — 0,05 мл (қалыпты 0,1 мл мөлшердің жартысы)