Сіз қате қолданып жүрген сөз тіркесі
Қоғамда орысша ойлайтын жандар аз емес. Олар сөйлегенде орысша сөз қолданыстарын қазақшаға аударамын деп қателесіп жатады. Енді біреулері қате сөз қолданысы екенін аңғармай жүруі мүмкін.
Бүгінгі мақаламызда тілдегі калька туралы айтамыз. Калька – сөзбе-сөз аудару. Осы тұста қазақ тілінің синтаксистік құрылысы орыс тілінің синтаксистік құрылысына мүлде ұқсамайтынын, тіпті, жуықтамайтынын айтқымыз келеді. Тілімізде сөйлемдегі грамматикалық мүшелердің орналасу тәртібі қалыптасқан.
Мәселен, бастауыш алдыңғы позицияда, баяндауыш соңғы позицияда орналасады. Сол сияқты, анықтайтын сөз анықталатын сөздің алдында орналасады. Ал орыс тілінде керісінше, бұндай сөз тәртібі сақтала бермейді.
Орыс тілінде «Я думаю, ...» деп пікір білдірсе, қазақтар «Мен ... деп ойлаймын» немесе «Менің ойымша, ...» деп пікір білдіруі тиіс. Бірақ, өкінішке орай, тілдік қолданыста «Мен ойлаймын, ...» деп қолданып жүр.
Мысалы: Менің ойымша, адамдар сауаттылыққа мән беруі керек. Адамдар сауаттылыққа мән беруі керек деп ойлаймын.
Бұл – сауатсыздықтың бір белгісі. Қай тілде сөйлесең, сол тілдің заңдылықтарын бұзбай, таза күйін сақтағанға не жетсін!
