Ипотека бойынша үй сатып алу үшін бәрібір ақша керек. Көптеген сатып алушылар үйді рәсімдеу мен жөндеуге кететін шығындардың жеке қаражатын ескереді. Бірақ алдымен жинақтауыңыз керек ақша – бұл алғашқы жарна.

Ипотека бойынша жылжымайтын мүлік сатып алу кезінде төленуі керек ең төменгі жарна 10%-ды құрайды. Ол тек халықтың әлеуметтік осал топтарының өкілдері үшін және «Бақытты отбасы» және «5-10-20» бағдарламалары аясында әкімдік кезегінде тұрғандар үшін тұрғын үй бағдарламалары аясында жұмыс істейді.

Осы бағдарламалардың талаптарына сәйкес, тұрғын үйдің шекті мөлшері елді мекеннің көлеміне байланысты 10-нан 18 миллион теңгеге дейін болуы керек.

Яғни, егер отбасы осы бағдарламалардың бірі бойынша, мысалы, 9 миллион теңгеге пәтер сатып алса, онда алғашқы төлем үшін алдымен 900 мың теңге жинақтауы керек. 7 миллионға – 700 мың, 15 миллионға – 1,5 миллион, 18 миллионға – 1,8 миллион теңге т.с.с.

Бұл ең төменгі алғашқы жарна жиі кездеседі. Атап айтқанда, «7-20-25» және «Баспана хит» бағдарламалары аясында.

Олардың шарттарына сәйкес, қазақстандықтар бірінші бағдарлама бойынша тек жаңа үй, екіншісі бағдарлама бойынша екінші деңгейлі тұрғын үйді елдің ірі қалаларында 25 миллионнан, ал кішігірім елді мекендерде 15 миллионнан аспайтын сомаға сатып ала алады.

10 миллион теңгеге баспана сатып алу үшін бастапқы жарнасына 2 миллион теңге, 15 миллион – 3 миллион теңге, 20 миллион – 4 миллион теңге жинауыңыз керек, 25 миллион теңгенің пәтерін сатып алу үшін 5 миллион теңге жинау керек т.с.с.

Бастапқы төлемі 20% болатын кейбір банктерде әртүрлі тұрғын үй бағдарламаларынан тыс ипотека алуға болады. Бұл жағдайда тұрғын үйдің бағасы жоғары болуы мүмкін. Мысалы, 30 немесе 35 миллион теңге. Бұл жағдайда алғашқы төлем сәйкесінше 6 миллион немесе 7 миллион теңгені құрауы керек.

Банк пен ипотека өніміне байланысты ең төменгі ипотекалық төлем тұрғын үй құнының 50%-на дейін жетуі мүмкін. Бастапқы жарна кірісті растаумен 30%-ды құрауы тиіс, ал растаусыз немесе ішінара растаумен 50% болуы керек деген шарттар жиі кездеседі.

Мәселен, отбасы осындай ипотека арқылы 10 миллион теңгенің үйін сатып алмақшы. Егер қарыз алушының табысы толығымен расталса, алғашқы төлем 3 млн теңгені құрайды, ал егер жоқ болса, 5 млн теңге. Қымбат жылжымайтын мүлікпен бұл сома сәйкесінше артады. Бастапқы төлем 30%-бен 20 миллион теңгеге үй сатып алу үшін кем дегенде 6 миллион, ал 50 пайызға – кем дегенде 10 миллион теңге төлеу қажет.

Жоғарыда аталған шарттар «Орда» тұрғын үй бағдарламасы үшін өте өзекті. Егер осы бағдарлама бойынша ипотека алуға шешім қабылдаған адамның үй құнының 30% салуға мүмкіндігі болмаса немесе расталған кірісі болмаса және 50% «алғашқы төлем» болмаса, онда ол ең төменгі төлемсіз ипотека ала алады. Ол үшін кепілге қосымша мүлік қою қажет болады.