КАССАЦИЯЛЫҚ СОТ – ҚОҒАМНЫҢ СОТҚА ДЕГЕН СЕНІМІ
Құқықтық мемлекеттің негізі – заңның үстемдігі мен әділ сот төрелігі. Осы қағидаттарды іске асыруда кассациялық соттың рөлі ерекше. Бұл инстанция – сот жүйесінің жоғарғы сатысы ғана емес, сонымен қатар азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының нақты қорғалуын қамтамасыз ететін маңызды тетік.
Кассациялық тәртіппен қарау, ең алдымен төменгі сот сатыларында шығарылған шешімдердің процессуалдық және материалдық құқық нормаларының дұрыс қолданылуын тексереді. Істің мәні қайта қаралмайды, алайда сот актісінің заңдылығы мен негізділігі терең сарапталады. Бұл әділеттілікті қалпына келтіру үшін берілетін соңғы мүмкіндік.
Азаматтық процестік кодекстің 438-бабына сәйкес, кассациялық шағым немесе наразылық тек заңның өрескел бұзылуы орын алған жағдайда қаралуы тиіс. Бұл талап – сот жүйесінің тұрақтылығын, шешімдердің құқықтық тұрғыдан дәйектілігін сақтауға бағытталған.
Кассациялық инстанция – жәй ғана қадағалау органы емес. Бұл – қоғамның сотқа деген сенімін қалыптастыратын, құқық үстемдігін нақты қамтамасыз ететін құрылым. Оның шешімдері ел ішіндегі құқықтық саясаттың бағытын айқындап, құқықтық мәдениеттің дамуына ықпал етеді.
Судьяның кәсіби жауапкершілігі мен ішкі заңгерлік әдебі, әсіресе кассациялық сатыда ерекше маңызға ие. Себебі бұл деңгейде қабылданған әрбір шешім тек бір істің тағдырын емес, тұтас құқықтық жүйенің беделін айқындайды. Осы орайда ҚР Жоғарғы Соты тарапынан жүргізіліп жатқан цифрландыру, сот актілерінің ашықтығы және бірізді сот тәжірибесін қалыптастыру жұмыстары – кассациялық сатының пәрменділігін одан әрі арттыра түсетіні сөзсіз.
Кассациялық сот – бұл құқық пен әділеттің соңғы бекінісі. Оның әділдігіне деген сенім – қоғамның заңға, мемлекетке және болашаққа деген сенімінің көрсеткіші.
А.ҚАЗЫБЕКОВ,
аудандық соттың судьясы
