Медиация құқықтық мәдениетті көтереді
Елімізде жеке және заңды тұлғалардың туындаған дауды өздері келісіп шешуіне барлық жағдай жасалған. Заң талаптарының негізіне де медиация тәртібі, татуластыру шаралары, партисипативтік рәсім, дауды сотқа дейін реттеу хаттамасы қай-қайсысы болсын тараптардың қалауымен жүзеге асырылады. Бұлардың әрқайсысында судьялар мен медиаторлар, адвокат, заңгерлер жәрдемдеседі. Дауды сотсыз аяқтау азаматтардың құқықтық мәдениетін көтереді. Өйткені, баламалы тетіктер дауласушыларды «Бақ қайда барасың, ынтымаққа барамын» қағидатын нық ұстануға бағыттайды.
Бүгінде әр сотта судья-медиаторлар бекітілген. Талап қою соттың іс жүргізуіне алынғанға дейін тараптарға татуласу рәсімдері, оның құқықтық салдары түсіндіріледі.
Дауды шешу барысында тараптар бір-біріне қарсы әрекет етеді, ал медиация барысы өзара ынтымақтастық орнатылып жүргізіледі. Сот шешімді заңға сәйкес қабылдаса, медиатор тараптардың мүдделерін ескере отырып, бірақ заң аясында шешім қабылдайды. Сот – жария үдерісті, ал медиация құпиялықты қамтамасыз етеді. Мәлім болған ақпаратты ұсынған тараптардың келісімінсіз жария қылуына жол бермейді.
Медиация – дауды шешудің екі тарапты да қанағаттандыратын жолын табу, сол арқылы дауды азайту мақсатын көздейді. Сондықтан бітімгершілік институтын адам құқықтарының әділ сақталуының кепілі деуге толық негіз бар.
Кез келген дауды бітімгершілік жолмен шешіп, халқымыздың бірлігін, ауызбіршілігін, тұтастығын сақтауға үлкен назар аударғаны баршамызға белгілі. Медиация туралы заңымыздың аты бөлек болғанымен қазақ халқы үшін жат дүние емес. Бұл халқымыздың дарабоз билерінің дәстүрлі билік жүргізу тәсілінің заңды жалғасы екендігі деп түсінгеніміз абзал.
Қ.ЕСХАНОВ,
аудандық сот әкімшісінің
бас маманы – сот отырысының хатшысы