Асықтың «төркіні» қай тұста басталғаны белгісіз, бірақ қазақ тарихымен тұстасып келе жатқан ұлттық ойынның түрі. Күндіз де, түнде де ойналып, күндіз мергендікке, түнде ептілікке баулыған. Ойнаған са­йын тұла бойың қозғалысқа түсіп, сай-сүйегіңе бір жаттығу тәрізді. Бұл – физикалық тұрғыдан алғанда. Компьютердің алдында бүкірейіп отырып, саусақты ғана қимылдатып, плейстейшнмен көзқарасы қалып­тасқан бүгінгінің балаларының қасында ол кездегілер ширақ қимылдап, діттеген мақсатқа жетуге тырысатын еді. Сондықтан көреген қазақ бұл ойынды тәрбие құралы ретінде пайдалана білген. Алайда бүгін сол пайдалы іске ақырға тартса тақырға қашатын қайран ел үйір болмай қалды. Көкпарды қалай жабылып жүріп ұйымдастырсақ, асықты да дәл солай маңдайымыз терлеп өткізетін болдық. Тіпті облыстан бұл ойынға құрама жасақтау үшін де таздың төбе шашындай ғана қалған бейімдерді аттай қалап тағы жүреміз.

– Өкінішке орай, қазір студент, оқушы балалардан «асық ойнай аласың ба?» деп сұрасаң, тіпті асық ойыны былай тұрсын, қолына ұстап ата алмайды. Бұл олқылықтың орнын толтыру үшін қазір қолға алып, сонау Арал мен Жаңақорғанның арасындағы ауыл балаларын дайындап жатырмыз. Жеткен жетістіктеріміз де бар. Бірақ бір кездері күнделікті қолданыста болған ойыннан бұл күнде пәленінші орын алдық деп масайрау – ұят. Сондықтан ұлттық ойынның ұлылығына бойлау әрбір отбасынан басталса екен, – деді облыста асық ойынын ұйымдастырушы Райхан Наукеев.

Асықтың алшысы қайсы, тәйкесі қайсы, бүк пен шік қандай болады? Мұны білетіндер де санаулы. Шеңбер ойнау кей жерлерде табан деп те аталады. Бұл ойынның қай түрі болмасын, баланы еңбекке, өтірік айтпауға дағдыландырады. Кімнің мықты, кімнің осал екені айқын көрініп тұратын ойынды ойнаған ауыл балаларының әділдікке жаны құмар болып өседі. Мұны дәлелдеуді қажет етпейтін аксиомаға айналған десек те болады. Дей тұрғанмен, қызыл империяның қылышынан қан тамып тұрғанда біз ұлтқа қатысты ұлықтың біразынан айырылып қала жаздадық. Тіпті «асық ойнаған азар, доп ойнаған тозар, бәрінен де мал бағып, құйрық жеген озар» деген де шумақ қалыптасты. Өйткені, асық ойынын еріккеннің ермегіне балады. Сұрқия саясат еңбектеген баладан еңкейген қарияның тірлігіне дейін араласты. Ойынның мән-мағынасы өзгеріп, алғашқы болмысын жоғалтты. Қазір асық ойынының әдепкі формасы мен ережелерін білетін адамды шам ұстап жүріп іздейсіз. Табылса, жақсы әрине. Табылмаса тағы тауыңыз шағылады.

Қазір асық ойнауды былай қойғанда, ет жіліктейтін, аттың құлағында ойнайтын жан некен-саяқ. Ес жиып, етек-жеңді жиғанымыздан ұлттық ойындар жаңғыру үстінде. Бұл әрине, қазақы қазығымызға бағыт алғанымыз. Асық ойыны да ортаға оралып, ойыншыларын табатыны анық. Бірақ сол үдерісті жеделдету – өз қолымызда екенін естен шығармайық.