Қазақстанда зейнетақы жүйесі 2030 жылға дейін қалай өзгереді?
Фото: Tengrinews.kz/Тұрар Қазанғапов
Қолданыстағы тұжырымдама аясында 2028 жылдан бастап базалық зейнетақы төлемінен ең төменгі кепілдендірілген зейнетақыға көшу көзделгенін атап өткен жөн.
Қолданыстағы тұжырымдама және түзетулер
Қазақстан Республикасы Еңбекмині Әлеуметтік сақтандыру, базалық әлеуметтік және зейнетақымен қамсыздандыру саясаты департаментінің директоры Виктория Шегайдың айтуынша, қазіргі уақытта ең төменгі кепілдендірілген зейнетақыны тағайындау тетігі пысықталып жатыр, ол мыналарды көздейді:
- ең төменгі мөлшерді ең төменгі күнкөріс деңгейінің (бұдан әрі - ЕТКД) 54 пайызынан 70 пайызға дейін ұлғайту ұсынылады;
- қатысудың ең аз өтілін 10 жылдан 5 жылға дейін азайту;
- зейнетақы мөлшерін шектеуді алып тастау (қазіргі уақытта ең жоғары шектеу қатысу өтілі 33 жыл және одан көп болған жағдайда 1 ең төмен күнкөріс деңгейін көрсетеді).
"Бұл ретте Тұжырымдамада зейнеткерлік жасқа жеткен адамдар үшін зейнеткерлікке шығуды "кейінге қалдыру" құқығын беру көзделеді. Бұл болашақта ең төменгі кепілдендірілген зейнетақыны жоғары мөлшерде алуға мүмкіндік береді, өйткені зейнеткерлік жасқа жеткеннен кейінгі еңбек кезеңдері оның мөлшерін анықтау кезінде ескеріледі", - деді Виктория Шегай.Жұмыс берушілерге міндетті жарна енгізу
Жаңғыртудың тағы бір маңызды бағыты 2023 жылдан бастап жұмыс берушілердің 5 пайыз міндетті зейнетақы жарнасын (бұдан әрі – ЖБМЗЖ) енгізу.
Жұмыс берушілер өз қаражаты есебінен жұмыскердің табысынан міндетті 5 пайыз зейнетақы жарнасын аударады.
Мемлекет басшысы ЖБМЗЖ мақсатын шартты-жинақтаушы құрамдауышты қалыптастырудан азаматтардың жеке зейнетақы жинақтарын толықтыруға өзгерту, сондай-ақ кейіннен оларды әлеуметтік мұқтаждыққа пайдалану құқығын бере отырып, міндетті зейнетақы жарналары, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналары және ЖБМЗЖ есебінен қалыптастырылған зейнетақы жинақтарының бір бөлігімен толықтыру (салымшының таңдауы бойынша) арқылы Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорында жеке нысаналы шоттарды енгізу жөніндегі тәсілдерді мақұлдады.
ҚР Салық кодексінің шеңберінде жұмыс берушілерге жүктемені төмендетуі үшін енгізілетін ЖБМЗЖ шегерімдеріне жатқызу бөлігінде жеңілдіктер берілгенін атап өту қажет.
Бүгінгі таңда Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы қорынан төленетін зейнетақы төлемдері зейнетақы төлемдерінің мөлшерін есептеуді жүзеге асыру әдістемесіне сәйкес есептеледі. Зиянды өндірістерде жұмыс істейтін қызметкерлер үшін және егер мүгедектігі мерзімсіз болып белгіленсе, бірінші және екінші топтардағы мүгедектігі бар зейнетақы төлемдерін алушылар үшін зейнетақы жинақтарының ағымдағы құнының жекелеген коэффициенттері енгізілді.
"Тұжырымдамаға түзетулер аясында еңбек жағдайлары зиянды жұмыстармен айналысатын қызметкерлерге қатысты өлім-жітімнің жекелеген коэффициенттерін пайдалану мәселесі қарастырылып жатыр, оларды өмір бойғы зейнетақы аннуитетінің құнын есептеу кезінде қолдану жоспарланып отыр. Бұл жаңашылдық зиянды еңбек жағдайларында жұмыс істейтін азаматтар үшін зейнетақы аннуитетін рәсімдеу мүмкіндігін неғұрлым қолжетімді етеді", - деп қосты Виктория Шегай.Табысты зейнетақы төлемдерімен алмастыру деңгейін сақтау үшін зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алудың параметрлері мен шарттарын жетілдіру жөніндегі жұмыс жалғасады.
Тұжырымдамада ұсынылған шаралар болашақ алушылардың зейнетақысының мөлшерін олардың еңбек өтіліне барабар қамтамасыз етуге, зейнетақы төлемдерінің "сатып алу" қабілетін және жоғалтылған табысты алмастырудың халықаралық зейнетақымен қамсыздандыру стандарттарына сәйкес келетін деңгейін сақтауға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта "Қазақстан Республикасының зейнетақы жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2030 жылға дейінгі тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2014 жылғы 18 маусымдағы № 841 Жарлығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығының жобасы туралы" ҚР Үкіметі қаулысының жобасы мүдделі мемлекеттік органдармен келісіледі.
