Жүрек ауруы жиілеп барады

Жүрек ауруында ерте диагноз қойып әрі науқастарды дер кезінде емдеу өте маңызды. Оның алдын алу мәселесі әлі де өзекті. Дертке шалдығудың басты себебі – физикалық белсенділіктің азаюы, психикалық күйзеліске түсу, алкогольдік ішімдікті шамадан тыс пайдалану. Сонымен қатар жүрек-қан тамыр ауруларының холестериннен пайда болатыны тағы бар. Дегенмен, ілгеріде ата-бабаларымыз холестеринге бай семіз малдың майлы етін жеп, қымыз бен шұбат ішкен. Алайда оларды жүрек ауруынан үздіксіз қозғалыс пен тынымсыз еңбек сақтап отырған. Өйткені тамақты көп ішкенімен, көп қозғалыста болғандықтан ағзадағы зат алмасу тепетеңдігі бұзылмайды екен. Ал қазір астың құрамы өзгеріп, қозғалыс азайды. Бұған қоса адамдардың жүйкесіне экологиялық зардаптар мен әлеуметтік проблемалар көп жүк түсіретіні анық. Осының барлығы жүрек қызметінің бұзылуына әкеліп соғып отыр.

Қан қысымы жүрек ауруына апарады Адам ағзасындағы қан қысымының жоғарылауы қан тамырының тарылуынан басталады. Демек, тамыр ішіндегі май қалыңдап, қан айналымы жүйесін бұзады. Бұл өз кезегінде жүрек қызметіне зиян келтіреді. Ол қозғалыс кезінде тарылып қалады да, денеге салмақ түсірмегенде қалыпты жағдайға көшеді. Ал адам күйзеліске ұшырағанда немесе жүгіргенде тамыр тарылып қан келмей қалады. Бұл сырқатқа ер адамдар жиі шалдығады екен. Өйткені оларда андрагена гормоны болады. Мәселен, адамның көңіл күйі бұзылғанда ағза адреналин гормонын бөліп шығарады. Осы кезде ер адамдардағы андрагена гормоны да көбейеді. Бұл қалыпты жағдай болып саналғанмен, қан тамыры тарылған адамдардың қан қысымын көтеріп жібереді. Осы жағдай қайталана берсе, уақыт өте келе адам жоғары қан қысымы ауруына шалдығады екен. Ал әйелдердің эстрогендік гормондары жүректі қорғайды. Сондықтан әйелдердің аталған дертке бейімділігі елу жастан асқаннан кейін ғана артады.

Жалпы, жүрек ишемия ауруы тікелей қан қысымына байланысты. Егер дер кезінде емдемесе бүйректің, жүректің қалыпты қызметі бұзылады. Жүрек кеңейіп, қан келмей қалады да сол маңай жансызданады. Бұл инфарктіге әкеліп соқтырады. Бұндай жағдай мида да орын алады. Мәселен, әрбір қан тамырының атқаратын өз қызметі бар. Егер бір тамырдың қызметі бұзылса, миға қан бармай, адам инсультқа ұшырауы мүмкін. Бұндай кезде бауырдың, бүйректің қызметі нашарлап, уақытында емделмесе, аяқ ісіп, жүрек әлсірейді екен.

Аптап ыстық жүрекке зиян Дәрігерлер аурудың асқынуына ауа райының ерекше әсер ететінін айтады. Мәселен, ресми деректерге сүйенсек, еліміз бойынша аталған ауруға іліккендердің алдыңғы қатарында оңтүстік өңірдің азаматтары тұр. Демек, ыстық күн адамның жүйкесіне салмақ түсіріп, әлсіретеді.

Ыстық күн дені сау адамға да кері әсерін тигізеді. Ал қан қысымы жоғары, жүрегі ауыратын адамдар үшін аса қауіпті. Өйткені ыстық кезде адам суды көп ішіп, ағзадағы қажетті тұздарды жоғалтуы мүмкін. Сондықтан аптапта жүрегі ауыратын жандар сыртқа шықпағаны жөн. Күннің ыстығында қалпақ, мақтадан жасалған киім киген абзал. Өйткені синтетика ауа жібермейді әрі жүрек жұмысын әлсіретеді.

Ыстық күні сұйықтықты көп ішу қанды қоюлатып, ишемиялық жүрек ауруларын қоздырады. Сондықтан мөлшермен салқын көк шай, су ішкен тиімді. Сұйықтықты шамадан асырып ішуге болмайды.

Жүрек талмасы жасарып барады ХХ ғасырдың екінші жартысынан бастап жүректің ишемиялық ауруына шалдыққандар мен осы кеселден болатын өлім-жітім көрсеткіші айтарлықтай өсе бастады. Жүректің ишемиялық ауруы – жүрекке қан мен оттегіні жеткізетін шағын қан тамырларының тарылуынан пайда болатын кесел. Егер бұрын бұл аурумен көбіне егде жастағы азаматтар ауыратын болса, қазір 30 жасқа дейін төмендеп кеткен.

Иә, бүгінде жүрек жеткіліксіздігі, жүрекке қатысты аурулар әлемді алаңдатып отыр. Бұрын 45 жастан асқан әйел, 55-тен асқан ерлерде көп кездессе, қазір жастар арасында жүрек ауруы жиілеген. Оның үстіне жастардың «шөлдесек – шөлді басады, ұйқы келсе – сергітеді» деп энергетикалық сусынды серік ететіні бар. Сондықтан да жұмыстан шаршап, күш жинағысы келген кез келген адам сергіткіш сусынды сіміріп жатады. Алайда дәрігерлердің айтуынша, сусында ешқандай энергия жоқ, ол тек энергия қоздырушысы, яғни сергіткіш сусын ішкен адам өз энергия қорын пайдаланады. Сусын құрамындағы кофеиндік заттар адам бойындағы бір тәулікке жететін қуат мөлшерін 2-3 сағаттың ішінде жұмылдырып, адамның сол сәттегі белсенділігін қамтамасыз етеді. Одан кейінгі тәуліктің басқа уақытында керісінше, депрессияға, зорығуға дейін алып келеді. Көптеген энергетикалық сусынның құрамында үлкен мөлшерде В дәрумені болады. Бұл жүрек соғысын жиілетіп, аяқ-қолдың дірілдеуіне себеп болады.

– Жеке басым энергетикалық сусындарды жиі ішемін. Жұмысым түнгі ауысымда болғандықтан, көз ілмей жұмыс істеймін. Сонда ұйқымды ашып, сергу үшін жұмыс алдында сергіткіш сусынды ішіп аламын. Ағзам да соған үйреніп алған секілді. Оны ішсем, кәдімгідей бойым сергіп қалады. Денсаулыққа зиянын жақсы білемін. Бірақ соған қарамай күніне 2 данасын, кейде тіпті 4-еуін сіміріп саламын. Жақында жиі ішкенім соншалық, талып құлап қалыппын. Жүрегім тарсылдап соғып, ауруханадан бір-ақ шықтым. Жаным қысылғанда енді «жоламаймын» деп өзіме серт бердім. Себебі денің сау болмаса қалған дүниенің бәрі бекершіліктей көрінеді екен, – дейді Еркебұлан есімді азамат.

Расында энергетикалық сусындар ағзаны энергиямен қамтамасыз етеді деген бос сөз. Сусында ешқандай энергия жоқ. Тек энергия қоздырушысы ғана. Анығырақ айтқанда, бойымыздағы энергия қорын өзіміз пайдаланамыз.

Қазір жүрек-қан тамыр ауруларының бір себебі – қозғалыстың аздығы. Адамдардың көбісі компьютер арқылы жұмыс істейді. Оның салдары ауыр сырқаттарға шалдықтырып жатады. Гиподинамия кесірінен артық салмақ пайда болып, ол өз кезегінде артериалды гипертензияға және қан тамырлары мен жүрекке ауыртпалық түсіруге ұрындырады екен.

Жүректің ишемиялық ауруының басты симптомдары – кеуде немесе жүрек аймағы қысып, шаншып, сыздап, ашып ауырады. Адам демігіп, шаршап қала беруі мүмкін. Іштің жоғарғы бөлігі ауырып, адам құсып, жүрегі айниды. Көп жағдайда адамдар бұндай белгіні жүрек ауруымен байланыстырмайды. Асқазан немесе басқа да аурулармен шатастырып жататын көрінеді. Аурудың осындай белгілері басталған сәтте уақыт өткізбей, науқас жедел жәрдем шақыртуы керек. Себебі, жүрек үшін әрбір минут санаулы.

Жүрек саулығын сақтау Жоғары калориялы тамақтарды тұтыну семіздікке алып келеді, ал бұл өз кезегінде атеросклероз мен гипертонияның дамуының маңызды факторы болып табылады. Қазір атеросклероз көп жағдайда жүрек-қан тамырлары ауруларының негізі болып саналады. Дәрігерлер аурулардан сақтанудың ең тиімді тәсілі, зиянды әдеттерден аулақ болып, салауатты өмір салтын ұстану дейді. Ең бірінші кезекте спорттық жүріспен күніне кем дегенде 5-7 мың қадам жаяу жүру керек. Себебі жүректе коронарлы тамырлардан бөлек, жанама тамырлар қан айналымы жұмыс істейді. Ол жас ағзада ұйықтап жатқанымен, біз көп жүрген сайын коллатеральды желіні шынықтыра түсеміз. Егер негізгі тамырға соққы түссе, коллатеральды желі іске қосылып, зақымданған аймаққа қан жібереді. Инфарктіні «аяқтан өткізгендердің» түпкі себебі осыдан.

Түйін Жүрек – адам ағзасындағы мотор. Қанайналым жүйесіне жүрек жауап береді. Ол күретамыр арқылы іске асады. Күретамырдан шыққан қан бүкіл ағзаға тарайды. Жүректің маңызы осында. Жүректің тоқтағаны – өмірдің тоқтағаны. Сол себепті жүрек ауруына жүре қарамаңыз, оқырман!

Ақнұр САҒЫНТАЙ