Соңғы бес жылдан бері Қызылорда облысы күріштен мол өнім алып, рекорд жаңартып келеді. Мәселен, биыл 500 мың тоннадан астам Сыр са­лысы жи­налды. Осы күрішті зауыт­тарда ақта­ғаннан кейін 100 мың тоннадай кебек бөлінеді екен. Оған егін алқап­та­рында қалатын сабанды қосыңыз. «Осындай өте көп мөлшердегі ауыл шаруа­шылығы қалдықтарын белсен­дірілген көмірге айналдырса, екі жаққа да пайдалы» дейді инженерлік бейіндегі зертхана инженері Рахметулла Жаппар­бергенов.

– Өндірісте бір затты алу үшін ката­лизатор ретінде металдардың құйма­ларын пайдаланады. Ол көп шығынды қажет етеді. Біз зертханадағы күріш қауы­зынан алынған белсендірілген кө­мірге ауыспалы металдардың нано­бөл­шектерін көмір пораларына отырғызып, оны катализатор ретінде пайдаланып жатыр­мыз, – дейді ғалым.

Жалпы, белсендірілген көмір метал­лургия, химия өнеркәсібі және меди­цинада кеңінен қолданылады. Сондай-ақ газдан қорғануға арналған тыныс

алу құрылғылары мен респиратор жасай­тыны белгілі.

Қазіргі таңда ғалымдардың жаңа жобасы ғылым комитетіне ұсынылып, болашақта қаржылай қолдау жасалатын болса, зерттеу аясын кеңейтіп, өндіріске енгізуді жоспарлап отыр.

– Металдарды кеннен бөліп алу үшін әдетте көмір кокс пайдаланылады. Олар көмірден және мұнай қалдықтары­нан алынады. Біз енді осы бағытта да зерттеу жұмыстарымызды бастау ойы­мызда бар. Жұмыстар жүргізілуде. Ары қарай да үлкен нәтижелерге жетуді көздейміз, – деді зертхана жетекшісі Нұрбол Аппазов.

Әдетте, белсендірілген көмір алу үшін түрлі орман ағашы пайдаланы­лады. Оның орнына күріш қауызы мен сабанын қолданар болса, қоршаған ортаға да қоғамға да пайдасы орасан болары анық.