Қазақстан азаматтары мұрагерлікке мүлік пен ақша ғана емес, сонымен қатар қарыздарды, оның ішінде коммуналдық төлемдер мен несиені де алады. Адам қайтыс болғаннан кейін төленбеген несиелері болса, не істеу керек, оны кім және қалай өтеуі керек? Tengrinews.kz тілшісі анықтап көрді.

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРДА) мәліметінше, мұрагер қайтыс болған туысының несиесін алудан бас тартуға құқылы. Алайда, бұл жағдайда басқа мұрадан да (болған жағдайда) бас тартуға мәжбүр болады. Өйткені мұраның бір бөлігінен ғана ескертпе немесе шарт айтып, бас тартуға заңмен жол берілмейді. Басқаша айтқанда, үш бөлмелі пәтерді мұраға алып, бұл ретте оның бұрынғы иесінің қарызын төлеуден бас тарта алмайсыз.

"Егер мұрагер мұраға кірмеу туралы шешім қабылдаса, онда ол ешқайда бармайды және өз құқығын мәлімдемемесе болады. Бұл жағдайда ол ешқандай әрекет жасамауы керек, яғни мұра қалдырушының мүлкін пайдалану, коммуналдық қызметтерге ақы төлеу, жөндеу жұмыстарын жүргізу және т.б. Егер мұрагер білместен мұраға кіру туралы өтініш беріп, содан кейін өз ойын өзгерткен болса, онда мұраға құқығы туралы куәлік алғанға дейін нотариусқа мұрадан бас тарту туралы өтініш беруі керек. Куәлікті алғаннан кейін мұрадан тек сот арқылы бас тартуға болады", - делінген агенттіктің Tengrinews.kz ресми сауалына берген жауабында.

Егер адам мұраны қабылдауға шешім қабылдаса, онда ол мұра қалдырушының қарызы бар-жоғын сол нотариус арқылы біле алады. Маңызды: несие берушілер әдетте қарызды қарыз алушы қайтыс болған күні немесе қайтыс болу туралы куәлікті алған күндегі жағдай бойынша тоқтатады.

"Осыған байланысты мұрагер, ең алдымен, нотариустан мұра қалдырушының қарызы бар-жоғын анықтап, несие берушілерге айыппұл есептемеуді және ол мұрагерлік құқығына енгенге дейін қарызды (қарызды) тоқтата тұруды талап ететін қаза туралы куәлікті шұғыл түрде ұсынуы керек", - деп кеңес берді ҚНРДА.

Егер өсиет қалдырушы қайтыс болғаннан кейін несие беруші айыппұл есептеп қойған болса, онда мұрагер қайта есептеуді талап етуге құқылы, өйткені қайтыс болу қарыз міндеттемелерін бұзу болып саналмайды.

"Егер мұрагер мұраға кіруге және мұра қалдырушының қарызын қабылдауға шешім қабылдаса, онда ол бастапқыда қарыз шартында көрсетілген төлем кестесі бойынша өтейтін болады. Егер оған өтеу кестесі ыңғайсыз болса немесе мерзімінен бұрын төлем жасағысы келсе - осы тармақтардың барлығын несие берушімен талқылау қажет", - деп қосты агенттік.

Егер мұра қалдырушы міндеттемені орындамаған болса және одан қарызды өндіріп алу туралы соттың заңды күшіне енген шешімі болса, мұрагер бұл мәселені несие берушімен жеке шешуі қажет.

Мұрагерлікке кіріспес бұрын мүліктің нарықтық құнын бағалаған дұрыс.

"Алынған мәліметтер қарыздың алынған мұраға сәйкестігін анықтауға мүмкіндік беріп қана қоймай, мемлекеттік баж салығын есептеу үшін де пайдалы болады", - деп атап өтті ведомство.

Егер қайтыс болған адамның өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлері болмаса немесе олардың барлығы мұрадан бас тартса, онда ол иеліктен шығарылған мүлік болып танылады және ол коммуналдық меншікке айналады.