Елімізде талапкерлер негізгі ұлттық бірыңғай тестілеуді (ҰБТ) тапсы­рып жатыр. Бұл тестілеу 16 мамырда еліміздің 14 аймағында басталып, 5 шіл­деге дейін жалғасады. Ал төтенше жағдай жарияланған 6 өңірде (Ақмола, Ақтөбе, Атырау, Батыс Қазақстан, Қостанай, Солтүстік Қазақстан облыс­тары) аталған негізгі ҰБТ 25 мамыр мен 12 шілде аралығында өтеді.

Ұлттық тестілеу орталы­ғының та­рат­қан соңғы ақпаратына сүйенсек, тестілеу басталғаннан бергі 2 аптадан аса уақытта негізгі ҰБТ-ны 71 мыңға жуық адам тап­сырды. Оның ішінде талапкерлердің 71%-ы­­ қазақ тілінде, 29%-ы орыс тілінде, 84 адам ағылшын тілінде тестілеуден өтті. ҰБТ бас­­тал­­ғалы шекті ұпайды 74%-ға жуық талап­кер жинады. Орташа ұпай 67-ні құрады. Өткен 2 апта ішінде тапсырғандардың ең жо­ға­ры ұпайы 137 болды, оны осы аптада үш та­лап­кер жи­най алды. Осы екі аптада ерекше білім беру қа­жет­тілігі бар 266 талапкер негізгі ҰБТ-ға қатысты.

Күн сайын ҰБТ екі лекте өткі­зі­леді. Статис­тика көрсет­кен­дей, таң­ғы лекте ҰБТ тап­сыру­шы­лар­дың орташа ұпайы түстен кейінгі лек­те тапсыратын талапкер­лер­ден жоғары. Қа­зіргі уақытта айырмашылық 5 ұпайды көр­сетіп тұр, яғни түс­ке дейін тап­сырғандардың орта­ша­ ұпайы – 69, ал түстен кейін тап­сыр­ған­дардың орташа ұпайы – 64.

Екі аптаның қорытындысында 126 ереже бұзушылық анықтал­ды. Оның ішінде 94 талапкер смартфон, шпаргалка, басқа да тыйым салынған заттарды алып өту әрекеті салдарынан тест тапсыру мүмкіндігінен айырылды. Тестілеу кезінде ереже бұзғаны үшін аудитория­дан 27 адам шығарылып, олардың нәтижелері ­жо­йыл­ды. Бейнежазбаларды тексеруден соң, ереже бұзған тағы 5 адамның нәтижесі жо­йылды. Ал тестілеуге кіруге талпынған, кірген бөгде адамдар анықталған жоқ. Айта кетсек, биыл ҰБТ аяқталғаннан кейін 31 қазанға дейін тестілеудің бейнежазбаларына талдау жүр­гі­зіледі. Тыйым салынған заттарды пайдалану немесе ереже бұзу фактілері анықталған жағдайда талапкердің ҰБТ нәтижелері жойы­лады.

Осыған дейін негізгі ҰБТ өткізіліп жатқан Астана қала­сында Қазақ технология және биз­нес университеті базасындағы пунктіге Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек арнайы барып қатысқан еді. Министр талапкерлерді аудито­рияға кіргізу барысын бақы­­­лап, талап­керлердің көңіл күйін сұ­рап, емтиханды сәтті тап­сыру­ларына тілек білдір­ді. Талапкерлермен сол кез­де­суінде С.Нұрбек: «Тестілеуде бар­лық талапкер негізгі ҰБТ-ны екі рет тапсырып, ең үздік нәти­жемен грант конкурсына қатыса алады. Жалпы саны 120 сұрақты құрай­тын тестілеуде жоғары 140 ұпай­ды алу мүмкіндігі бар­ша та­лапкердің еншісінде бол­мақ. Біз өз тарапымыздан талап­керлеріміздің тестілеу кезін­де жайлы сезінуі үшін бар жағ­дай­ды жасаймыз», деп атап өтті.

Биылдан бастап талапкер: «Құқық» және «Педагогикалық ғылымдар» білім беру­ сала­ла­­ры үшін кемінде 75, «Денсау­лық сақ­тау және әлеуметтік қам­та­масыз ету (медици­на)» ке­мінде 70, «Ауыл шаруашылығы және био­ре­сурстар», «Ветеринария» кемінде 60 (ұлт­тық жо­ғары оқу орны үшін), ұлттық жоғары оқу орын­дарына түсу үшін кемінде 65, басқа жо­ға­ры оқу орындарына кемінде 50 ұпай жи­нау керек.

Ұлттық тестілеу орталығының хабар­ла­уынша, 186 мыңға жуық талапкер тестілеуге қатысуға екі мүмкіндікті есепке алғанда 342 мың өтініш берген. Өтініш берген талапкерлердің 291 251-і – биыл­ғы мектеп түлектері. Өткен жылмен салыс­тырғанда түлектер саны 9 мыңға көп. Тест тапсырушылардың 75%-ы қазақ тілінде, 24,9%-ы орыс тілінде, 229 адам ағылшын тілінде тесті­леу­ден өтуге өтініш білдірді.

Айта кететін маңызды мәсе­ле, талапкерлер тестілеу күнін, уақытын және тапсыратын орнын өздері таңдайды. Бұл ретте олар екі мүмкіндік үшін бейін­ді пәндердің бір ғана комбина­циясын белгілеуге міндетті. Ком­би­нацияларға келсек, қазіргі таңда талап­керлердің 16%-ы «Ма­­те­­­матика-Физика», 16%-ы­ «Био­логия-Химия», 13%-ы «Шы­ғар­­машылық», 11%-ы «Мате­матика-Инфор­ма­тика» пәндерін таңдады. Ал тестілеу форматында өзгерістер жоқ. 2024 жылғы талапкерлер үш міндетті және таңдау бойынша екі пәннен тест тапсырады. «Оқу сауаттылығы» мен «Математикалық сауат­ты­лық» міндетті пәндерінен тапсырмалар саны 5 сұраққа қысқарды. Бұл бейінді пәндерден сұрақтар санын 40-қа дейін арттыруға мүмкіндік берді. Сонымен қатар бейінді пәндерде берілген тізімнен сәйкестікті анықтауға арналған 5 тапсырма қосылды. Осылайша, ҰБТ тапсырмалар саны өзгеріссіз қалады, жалпы 120 сұрақ, ал жоғары ұпай – 140, яғни бұл да өзгеріссіз қалды. Оның ішінде «Қазақстан тарихынан» 20 тапсырма, «Оқу сауаттылығынан» 10 тапсырма, «Математикалық сауаттылықтан» 10 тапсырма және екі бейіндік пәннен 40 тапсырма берілген. Тестілеудің жалпы уақыты 4 сағатты (240 минут) құрайды. Ал ерекше білім беру қажеттілігі бар балаларға қосымша 40 минут уақыт бері­леді, көру қабілеті бұзылған балалардың ыңғайы үшін сызба және диаграммаларсыз сұрақтар әзір­ленді. Тағы бір ескеретін дүние, ака­демиялық адалдықты қамта­ма­сыз ету мақ­сатында тест нұсқа­ла­ры таң­ба­ланған. Бұл ҰБТ-ға қатысу­шы­лар­дың әрқайсысының жеке тест нұсқасы болатынын біл­діре­ді. Сонымен қатар калькуля­тор, Химиялық элементтердің период­­тық жүйесі мен тұздар­дың ері­гіштік кестесі компьютер экра­­нында қолжетімді болады. Талап­­­керлердің пікірі мен қа­лауын ескере отырып, олар­ға кес­те­­­лер­дің қағаз нұсқасы беріледі.

Ұлттық тестілеу орталы­ғы­ның директоры Болатбек Әбді­рәсілов негізгі ҰТБ туралы баспасөз жиынында баян­дағандай, қаты­су­шылар тесті­леу қорытындысымен келіс­пеген жағдайда бірден апел­ляцияға бере алады. Талап­­керлер тест нәтижелеріне сұрақ­тардың мазмұны, техникалық себептер бойынша да апел­ляцияға бере алады. Сұрақтардың маз­мұнынан апелляция тесті­леу аяқтал­ған­нан кейінгі алғашқы 30 минутта беріледі, бұны дәлелді түсініктемемен негіздеу керек. Егер тестіленуші дұрыс жауапты табуға кедергі келтіретін тапсырма шарттарында фрагменттің (мәтін, схема, сызбалар, кес­телер) жоқтығын анықтаса, техникалық себептер бойынша апелляцияға беруге құқылы. Апелляцияға берілетін өтініштерді Респуб­ли­калық апелляциялық комиссия 30 жұмыс күні ішінде қарайды. Биылдан бастап комиссия отырысы басталғанға дейін апелляцияны жеке кабинет арқылы қайтарып алуға болады. 

egemen.kz